tchet
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « cattus » (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /t͡ʃɛ/ /t͡ʃa/ (cåzu k’ deus prononçaedjes)
- (pa picårdijhaedje) /ka/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃɛ/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tchet | tchets |
femrin | cate | cates |
tchete | tchetes |
tchet omrin
- (no d’ biesse ås tetes) pitite biesse ås tetes magneuse di tchå del famile des tchetidîs, ki l’ sincieus no, c’ est : Catus domesticus, ki vike amon les djins eyet magnî des soris.
- Li tchet n’ såreut moussî la, et surmint nén ene djin s’ î muchî.
- La l’ tchet sôté sol gayole k’ est sol dresse, et la ttafwait ki berôle. — Pierre-Joseph Dosimont (fråze rifondowe).
- Les poyes gretèt so l’ ansinî ; so ç’ tins la, li tchet, ruzé potince, va prinde des oûs didins les nis. — O. Lacroix (fråze rifondowe).
- pitite mwinre må-crexhante biesse.
- Vos vôriz co rsognî ç’ tchet la !
Ratourneures
candjî- tchet d’ cindes: tchet d’ måjhon ki dmoréve so les cindes do feu a l’ asse.
- Li rnåd s’ leyive caressî come on vî tchet d’ cindes. — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
- c’ est l’ moumint des tchets : c’ est l’ råwe.
- oujhea pol tchet, moxhon pol tchet
- tchet muchî : djeu d’ efant, wice k’ i gn a onk ki s’ va catchî, eyet ls ôtes cweri après lu.
- Pormoennåde des amoureus : codowès fleurs, fessêyès corones, djouwer å tchet muchyî. — R. Honoré (fråze rifondowe).
- Loukîz a : catchî. F. cache-cache.
- gn a nén on tchet: gn a nolu.
- li cawe di nosse tchet a bén vnou
- ci n’ est nén a on vî tchet k’ on aprind a haper des soris
- kî vént d’ tchet grete
- Kî vént d’ tchet grete, et l’ djonne kimere
Ni sondjive gote a s’ rilever. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), « On sai bin pô çou qu’on ramasse », p.83 (fråze rifondowe).
- Kî vént d’ tchet grete, et l’ djonne kimere
- tchet d’ après l’ Sint-Djhan
- come tchén et tchet, tchén et tchet
- on comprind bén minou sins dire no tchet
- ttossu fén k’ on gris tchet
- les efants d’ tchet, c’ est leu gosse, des soris
- fé s’ tchet
- diner s’ pårt å tchet.
- HAMÅL. Cweroz.
ÎDÅ. Dji dene mi pårt å tchet.
HAMÅL. Paski ir, tot shijhant, li lieutnant Bernalmont m’ a dit k’ i vs inméve bén… — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.16 (fråze rifondowe).
- HAMÅL. Cweroz.
- i n’ fåt nén dispierter l’ tchet ki doime
- aveur on tchet e gozî
- on tchet n’ î rtrovreut nén ses djonnes
- on tchet piede ses poys, et djamåy ses manires
- a vî tchet, djonne soris
- les prumîs tchets, on les neye
- manire di tchet
- Ele wèsta ses wants po beûre. Èt èle buvéve doûç’mint, li p’tit deût levé è hôt, avou dès manîres di tchèt— Jean-François Renkin, On dimègne, 1896.
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjî- djonne di tchet
- bråye-di-tchet, cawe-di-tchet, stron-d’-tchet
- Tchefosse
- tchecawe
- tchafô, tchet-houwant
Dizotrins mots
candjîRilomêye do mot
candjîLi mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Sori pol tchet (Soris poul tchat) : tite d’ ene sitroete plake da Mimile et les bribeus d’ toubak.
Omofoneye possibe
candjî- Cha (d’ Iran)
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîCatus domesticus
- Arabe : قط (ar) = قِطّ = qiTT
- Arabe marokin : مش (ary) = مشّ = mechch; qe66 (qeTT) = قط = قطّ
- Almand : Katze (de)
- Inglès : cat (en)
- Espagnol : gato (es)
- Francès : chat (fr)
- Izlandès : köttur (is)
- Djaponès : 猫 (ja) (ねこ, neko)
- Gåmès : tchat
- Maltès : qattus (mt)
- Neyerlandès : kat (nl)
- Picård : cat (pcd)
- Kimon amazir marokin : ⴰⵎⵓⵛⵛ (zgh) = amochch
Waitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike tchet so Wikipedia