Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje vî francike * « sparanjan » (èn nén foirt pûni); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes, adon racuzinåve avou l' neyerlandès « sparen » et l' inglès « spare ».

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) spågne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) spårgnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) spårgnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) spågnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) spågnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) spårgnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) spågne
pårt. erirece (dj’ a, vos av) spårgnî
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

spårgnî (viebe å coplemint)

  1. mete des çanses di cresse.
    • Ci n' est nén assez do wangnî, i fåt saveur spårgnî. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Dji spågnrè po mes vîs djoûs. Motî Haust (fråze rifondowe).
  2. ahouwer d' on måleur.
    • Ni vs plindoz nén : vos avoz stî spårgnî. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Mu scriyèdje n’ a nole consèquince,
      Et dju n’ vou nin fé l’ djône côkê :
      Djans, so l’ tinre éle du m’ pauve loquince,
      Supårgnîz lès côps d’ warokê !
      Martin Lejeune, On såye sès éles, 1895.
    • Cwefez l’ on pô, Moncheu … vos spågnrez l’ ragognasse
      D’ on deujhinme côp d’ solo. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.65, “Dihâv’lêye” (fråze rifondowe).
  3. nén trop asprover.
    • I n' sipågne nén ses poennes. Motî Haust (fråze rifondowe).
    • Dji cache après one trawéye
      Po sayî d’ î spaurgnî mès spales,
      One tote pitite bèdréye
      Di strins ou d’astales
      Jacques Desmet.
  4. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « conte ») waeranti ene sakî conte ene sacwè.
    • Vola 'ne tch'mîse di teûle èt 'ne pitite neûre crawate ;
      Ni roûvîz nin, masseûr, avou lès pèces di wate
      Et l' vî linçoû qui v'la, dè bin èwalper s' cwérp :
      Ca l' sipågn'rè, vèyez-v', conte li frudeûre dèl mwért,
      Qu'i n-åye ine saqwè d' doûs po mète dizo s' blanke tièsse !
      Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "A l'pwète dès incurâbes" (avri 1878), p.54.
  5. (viebe å prono) :  Loukîz a : « si spårgnî ».

Ratourneures

candjî
  1. po spårgnî sacwantès corones, il a leyî toumer s’ måjhone
  2. ni spårgnî persone : dire do må di tertos.

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
mete sol costé
nén trop asprover
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
mete (des sôs) d' costé
nén trop asprover
ahouwer d' on måleur

Pårticipe erirece

candjî

spårgnî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "spårgnî".