moenner
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « minare » (avou assaetchance di « moenne »), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mwɛ̃.ˈne/ /mɔ̃.ˈne/ /moː.ˈne/ /mɔ̃.ˈnɛ/ /mi.ˈne/ /mwɛ̃ʀ.ˈne/ /mwɛ̃ʀ.ˈnɛ/ /mi.ˈnɛ/ (betchfessî oen) (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔ̃.ˈne/
- Ricepeures : moen·ner
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | moenne |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | moennez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | moennans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | moennnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | moennrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | moennéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | moenne |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | moenné |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
moenner
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
I. [v.c.]
- aler avou (ene sakî, ene biesse) tot lyi mostrant l' voye.
- Il a moenné le vatches el pasteure.
- On dit eto: kidure.
- i fåt moenner si tchvå come on l' kinoxhe : i fåt waitî d' fé avou les djins, tot-z acontant leu caractere.
- fé avancî comifåt (ene oto, evnd.).
- I moenne ddja bén l' oto di s' pa.
- tini ene cinse, ene handele.
- N' est-ç' nén l' ome k' i fåt po moenner Bele Fontinne, po distrîxhî ses tchamps et ahiver ses teres ? — Joseph Mignolet, "Al bèle fontinne, comèdèye è treûs-akes", 1924, p.42 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) fé on brut.
- Mamjhele, fjha Janete tot s' tapant a ses djnos, åyîz pitié di mi ptite andje k' e-st ås strins, dji n' a k' leye so cisse tere et l' brut k' vos moennez cial mel va touwer. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.64 (fråze rifondowe).
II. [v. a nén dit coplemint] kidure ene oto. On n' pout nén moenner divant 17 ans.
III. si moenner [v.pr.] si cdure. I n' s' a nén bén moenné, et dvant l' minisse, cobén. F. se conduire, se comporter.
Ratourneures
candjîParintaedje
candjî- moenneu, moennaedje, moennåve, moennrece
- amoenner, amoennaedje, amoenneu
- emoenner
- ramoenner
- remoenner
- pormoenner, pormoenneu, pormoennåde
- kimoenner, kimoennance