meur
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje latén « murus » (« mūrus ») (minme sinse)
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /møːʀ/ /mœʀ/ /muʀ/ /mɛʀ/ (oyon -eure)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /møːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
meur | meurs |
meur omrin
- (mot do bastimint) bastixhaedje e-n on plan fwait di pires, di brikes, di mwelons.
- I s’ a tnou bon conte on meur. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- I s’ a spité e pixhant conte li meur.
- Inte les cwate meurs, dji vike mierseu— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Lu pauve ome èt l’amoûr", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- (djeyografeye) hôte rotche.
Ratourneures
candjî- meur d’ intrufind : mur d’ inte-deus
- meur mitweyin : po deus vijhéns
- a s’ bougnî l’ tiesse å meur, a fote si tiesse å meur
- a fé griper ås meurs
- pî do meur
- i rviersêyreut on meur : dijhêye d’ on sô.
- i pasreut bén int li papî et l’ meur : dijhêye d’ on tene (maigue).
- i n’ letche nén les meurs u : i n’ est nén insi e letchant les meurs : dijhêye po on gros.
- ene fåve a claper å meur : a-z afitchî
- on traeyin a fé tchaire les meurs : grand brut, ramdam.
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (meur di pire) peret
- (meur di veye) rampårt
- (meur d’ ådvins) : paroe, , pareuse, inte-deus, intrufind ;
- (meur di rotche) : måjhire, falijhe, faloejhe, pareuse
Dizotrins mots
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- meur : R13
Li mot n’ est nén dins : C8
Ratournaedjes
candjîbastixhaedje di pires e-n on plan
Etimolodjeye 2
candjîmeur | maweur |
Tayon-bodje latén « maturus » (minme sinse).
Prononçaedje
candjîLoukîz a : « maweur »
- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /møːʀ/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | meur | meurs |
femrin padrî | meure | meures |
femrin padvant | meure | meurès |
meur omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- (botanike) presse a esse magnî, tot djåzant d’ on frut.
- Les ceréjhes sont meures. — Motî d’ Djivet (fråze rifondowe).
- On ledjir vint caressive ses croles, coleur di swele bén meur. — Henry Matterne (fråze rifondowe).
- Li trop meur frut est rade tchamossî ou fraityî. — Roger Viroux (fråze rifondowe).
- (mot d’ medcén) presse a trawer tot djåzant d’ on clå (abcès).
- (pa stindaedje do sinse)
- arivé a l’ ådje di råjhon, po ene djin.
- Di çki shût, vos ndè ploz esse seure : Di vos beatés ouy tote floreyes, Dins waire di tins, seroz mareye Et s’ ritrover blete et trop meure. — José Schoovaerts, ratournant Ronsard (fråze rifondowe).
- bén tuzé et ratuzé po on pordjet, ene idêye.
- arivé a l’ ådje di råjhon, po ene djin.
Parintaedje
candjî- meurmint
- meuri, meurixhaedje, meurixhant
- rimeuri
- meuron
- meurî (noûmot)
- Loukîz a : « maweur »
Mots d’ aplacaedje
candjîContråve
candjîMots vijhéns
candjîSipårdaedje do mot
candjîw. do Coûtchant, w. do Mitan, Basse Årdene
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C13
Ratournaedjes
candjîpresse a esse magnî, tot djåzant d’ on frut Loukîz a : maweur
Omofoneye possibe
candjîmeure (meumeure, meure di tchén ; frut do meurî)