Etimolodjeye

candjî

Bodje « méde » avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes, ou tot droet do latén medicare.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) médeye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) médyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) médians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) médeynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) médeyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) médyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) médeye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) médyî
Ôtes codjowaedjes come tcheryî

médyî

  1. (viebe å coplemint) sognî (ene maladeye, on malåde, ene plåye).
    • On lyi a médyî s' må ALW 15 sol medcene (fråze rifondowe).
    • Ele si vneut fé médyî a Bure, dé les frés.
    • I s' a médyî lu-minme ALW 15 sol medcene (fråze rifondowe).
    • Les pourceas, c' est målåjhey a médyî, saiss Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
    • « Mame, di-st i,
      Médyîz-m', dj' a må k' po-z assoti !
      Ene pitite, ene metchante vipere,
      M' a vnou hagnî »Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 104-105, "L’amour atrape lu pètche" (fråze rifondowe).
    • Dj' irè médyî vos mwins k' on clawe
      Vosse cour k' on trawe Jean Guillaume (fråze rifondowe).
    • Les romanichels î codént des sôres di fleurs k' i lzî faleut po médyî diferins mås Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene, p. 175 (fråze rifondowe).
    • C' est dvins zels ki dji rvoe, po médyî m' languidône,
      Mi prumire florixhåjhe ki m' a fwait çou k' dji so
      Et k' dji serè djourmåy tant ki m' dimeurrè co
      Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 99 (fråze rifondowe).
  2. ((v. å nén dit coplemint)) aidî a riweri.
    • Cwand on-z a des mås d' estoumak, li camamele médeye ALW 15 sol medcene (fråze rifondowe).
    • C' est ene sacwè ki médeye Motî del Hesbaye (fråze rifondowe).
    • Li plåye mi schôpeye : c' est l' ôlmint ki cmince a médyî Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
    • Sins zeles ki dvénreut ele e toubion ki nos khere
      Dizo l' progrès ki cmaxhe el plaece do vni médyîLouis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 110 (fråze rifondowe).
  3. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») mete des rmédes (so).
    • Vola ût djoûs ki dj' médeye a m' djambe Motî Toussaint (fråze rifondowe).
  4. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») trover on rméde a.
    • Li måleur est fwait, dji n' î såreu rén médyî Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Sipårdaedje do mot

candjî

w. do Mitan, Basse Årdene, w. do Levant

Ortografeyes

candjî
  • médî (3inme sôre : nos médians) : E203 ([[:oldwikisource:fr:Dictionnaire liégeois-français (Forir)/médî (3inme sôre : nos médians)|lére]])
  • médi (4inme sôre : médihèdje, médishadge) : E212 ([[:oldwikisource:fr:Dictionnaire wallon-françois (Villers)/médi (4inme sôre : médihèdje, médishadge)|lére]])
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E145

Ratournaedjes

candjî
sognî on malåde
sognî on må
sognî ene plåye
fé baxhî on må, ene poenne

Pårticipe erirece

candjî
singulî pluriyal
omrin médyî médyîs
femrin médieye médieyes

médyî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "médyî".