mådi
Loukîz a : «Mådi» (Mâdi, Djan d' Mâdi)
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye candjî
Tayon-bodje latén «mălĕdicĕre» (må dire); li codjowaedje walon a dandjreus stou assaetchî på ci do contråve «beni», çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mɔː.di/ /maː.di/ /mã.di/ /moː.di/ /moː.dœ/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔː.di/
- Ricepeures : må·di
Viebe candjî
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | mådi / mådixh |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | mådixhoz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | mådixhans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | mådixhnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | mådirè / mådixhrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | mådixheu |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | mådixhe |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | mådi |
| Ôtes codjowaedjes | come prusti |
mådi (v. sins coplemint)
- (mot d’ rilidjon) dimander a Diu on punixhmint po.
- Li Bon Diu mådixha Cayin. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Il a mådi ses efants. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- vey evi (èn ovraedje, èn etruvén).
- Si trovant dins l' mizere, li pôve ome mådixh si destinêye. — Motî Forir (fråze rifondowe).
Parintaedje candjî
Sinonimeye candjî
Contråve candjî
Ortografeyes candjî
Ratournaedjes candjî
dimander a Diu on punixhmint
Pårticipe erirece candjî
mådi omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "mådi".
Codjowa candjî
| Dobès rfondowes | ||
|---|---|---|
| mådi | 
|
mådixh |
- Do viebe «mådi»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | mådi | mådis |
| femrin padrî | mådeye | mådeyes |
| femrin padvant | mådeye | mådeyès |
mådi omrin
- (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no) (mot d’ rilidjon) disbeni d' ses parints, d' ene foice dizeutrinne.
- Asteure, vo t' la mådi del daegne k' a boevou l' sonk da t' fré, et k' c' est t'-minme les cåzes. — Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje).
- Les tchamps mådis, c' est pask' i gn aveut des spôres di tcherbon eterêyes la dispu lontins.
- Li manant qui vique et qui moûrt dizo l’fèrôme dè signeûr, èl lome li tchèstê mådit — Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 27.
- (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no) k' amoenne do penin (dit dins ene fråze mouwrece).
- On mådi procès m' a rwiné. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Mådeye voye ! — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Mådeye guere ! — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
Sinonimeye candjî
- (k' amoenne do penin) : veyou-evi
- (k' amoenne do penin, dins ene fråze-criya) : måssî, niche, mannet, troyreye di
Ortografeyes candjî
Ratournaedjes candjî
disbeni
k' amoenne do penin
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | mådi | mådis |
| femrin | mådeye | mådeyes |
mådi omrin
- (dins èn arinnoe) (sovint al difén del fråze) arinne l' ôte come s' il esteut on demon ou ene foû måhaiteye djin.
- –[on demon]O nonna va rzè ! Dji n' ti såreu fé do toirt cåze del cene k' a vnou avou twè !
Dinez-m' li påtchmint, mådi !
— Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 19 (fråze rifondowe).
- –[on demon]O nonna va rzè ! Dji n' ti såreu fé do toirt cåze del cene k' a vnou avou twè !