Etimolodjeye

candjî

Do viebe «voler», avou l’ betchete « e- » d’ endalaedje des viebes.

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) evole
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) evolez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) evolans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) evolnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) evolrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) evoléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) evole
pårt. erirece (dj’ a, vos av) evolé
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

evoler

  1. (viebe å coplemint) fé monter e l'air.
    • Et vola nosse glawene ki prind l' paile a deus mwins, ki s' abaxhe on ptit pô Et rouf! di totes ses foices, elle evole li boûkete Ele l' evola si bén k' on n' l' a måy ritrové. Georges Ista (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) epoirter dins les airs.
    • Les papîs s' avént fwait evoler avou l' air.
  3. (v. sins coplemint) endaler dins les airs
    • Vost avion evole al dimeye di ût.
  4. ((viebe å prono muroetrece)) voler evoye.
    • Li frumele ewaerêye s’ evole
      Trop mnowe po disfinde si bagnoleMartin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
    • Mi ouve est la, ele vike, ele bate des aiyes et s' ni dmande t ele k' a s' evoler. Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.18 (fråze rifondowe).
    • E-n ene estchanteuse radondinne,
      Ele s' evolèt foû des mostîs
      Po s' leyî djus – vive ou dorlinnes –
      El doûce niyêye des cénk clokîs Louis Lagauche, "L' inmant", Tournai, (1947), p. 125 (fråze rifondowe).
  5. ((viebe å prono muroetrece)) monter lon å hôt.

Ratourneures

candjî
  1. s’ evoler dins les coxhes : (mot del fotbale) end aler å hôt, lon do gôl, tot djåzant d' on chotaedje.
    • Mins il ont bea cabouxhî, C' est come si l' gôl sereut boutchî; Et l' bale s' evole dins les coxhes. Zels sont hagnants come des Boches. Lucyin Mahin.
  2. Diåle m' evole : djuraedje po håyner si raedje
  3. s’ evoler l’ cervea.
    • C' est l' moudreu … l' ome ås lådjes sipales s' a-st evolé l' cervea … L' afwaire est djus …Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 38 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
evoyî dins les airs
endaler dins les airs