cwè
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye candjî
Tayon-bodje latén « quid » (minme sinse)
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kwɛ/ /kwa/ /kɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kwɛ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Prono di dmande candjî
cwè (nén candjåve)
- avou on viebe, po dmander des racsegnes sol coplemint (si ç' n' est nén ene djin), et metou tot seu.
- Cwè djhoz ?
- Cwè gn a-t i d' novea ?
- avou on viebe, metou dirî ene divancete.
- Avou cwè vloz vs payî — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- sins viebe, po dmander k' on repete li fråze, pask' on n' ôt nén u k' on n' est nén d' acoird ou .
- I dit k' les comeres did ci sont bén montêyes :: Cwè ?
- C' est on prodût pol les crompires. :: Po les cwè ?
- Popa, dji vôreu bén aler å bal ! :: Di cwè !?
- po dmander k' on continowe li fråze, adon ki l' cåzeu(se) halkene.
- - Dj' a fwait ça paski…
- Paski cwè ? — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe). - - Dji vôreu bén ki…
- Ki cwè, don ? — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- - Dj' a fwait ça paski…
Mots d’ aplacaedje candjî
Sinonimeye candjî
- po dmander des racsegnes sol coplemint do viebe, ki doet esse ene sacwè) ki
Mots vijhéns candjî
- po dmander des racsegnes sol coplemint do viebe k' est ene sakî) kî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes candjî
cwè
Prono rahoucrece candjî
cwè (nén candjåve)
- replaece ene metowe sacwè dins des sintakes assez råles (å pus sovint, c' est cwè çki, cwè ki).
- C' est so cwè dji n' estans pus do minme avis — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Dji nd a cwè-z a fé, di vosse rikete — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- avou l' viebe ki n' est nén rdit.
- Il ont d' cwè (viker)
- I n' a nén d' cwè (vos rmerciyî)
Ratourneures candjî
- awè d' cwè : esse ritche.
- vos dirîz bén d' cwè : dijhêye po onk (ene) ki fwait l' ritche sins l' esse.
- Vos dirîz bén d' cwè et il ont des cawes dins tos les botikes — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- i n' a nén d' cwè u: gn a pont d' cwè : dijhêye po responde a onk (ene) ki vs dit merci. On dit eto : gn a rén avou ça.
Nén definixhant prono candjî
cwè (nén candjåve)
- replaece ene metowe sacwè k' on n' kinoxhe nén.
- Dji n' sai cwè dire.
- I n a d' cwè braire — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- I gn a d' cwè s' disbåtchî cwand on voet tot çki s' passe — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
Ratourneures candjî
- cwè et come u: cwè et kesse : les pondants et les djondants
- dimander cwè et come u: dimander cwè et kesse : dimander trinte-shijh meye kesses.
- ni saveur ni cwè ni come u: èn sawè ni cwè et kesse : ni rén saveur so ene sacwè.
- et dji n' ti sai d' tot cwè : et co bråmint des ôtès sacwès.
- I l' ont traitî d' pouwant et dji n' sai pus d' tot cwè — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
Mots d’ aplacaedje candjî
Mot-fråze candjî
cwè (nén candjåve)
- mostere k' on n' est nén d' acoird.
- Cwè ! vos m' vinoz mancî e m' måjhone — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Cwè ! i va vni voci ? — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
Omofoneye possibe candjî
- coe (trankile, påjhûle)
Walon (sistinme Feller)
candjî
Etimolodjeye candjî
Loukîz a : « coe »
Prononçaedje candjî
- AFE : /kwɛ/
Sustantif candjî
cwè omrin
- coe.
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- cwè : G203 p. 181