abandner
Etimolodjeye
candjîBodje vî francès « mettre a bandon », lu-minme do tayon-bodje vî francike * « ban » (lwè ki s' on nel schoûte nén va fé s' acweri ene poenne), adonpwis li mot francès « abandon » et l' viebe francès « abandonner ».
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /a.bɑ̃n.ˈne/ /a.baːn.ˈne/
- (pa rfrancijhaedje) /a.bɑ̃.dɔ.ˈne/ /a.bɑ̃.dɔ.ˈnɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.bɑ̃n.ˈne/ (avou assimilaedje di lete dirîtrin dn ⇨ nn)
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : aband·ner
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | abandnêye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | abandnez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | abandnans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | abandnêynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | abandnêyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | abandnéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | abandnêye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | abandné |
Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
abandner
- (viebe å coplemint) leyî la (ene djin, ene biesse) sins pus s’ end ocuper.
- Elle a-st abandné ses efants — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Lès-oûhês, tot foû d’ zèls, aband’nèt leû niyêye,
s’èvolèt tot pîlant, dismètant qu’eune a eune
lès ramayes s’abatèt djus dè bôr covrou d’ plåyes,
qui drèsse fîr’mint so l’ cîr si cwér tot mèsbrudjî — Henri Simon. - Dji n' rigrete nén l' calin ki m' abandnêye. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Pauve kimére" (fråze rifondowe).
- Dispoy ki si ome l’ a-st abandné,
Mareye-Djihinne est tot kipiceye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.39, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe). - Vo n’ la-t i nén k’ el mwami Moutara tchait moirt å moes d’ djulete après awè stî å medcén bedje ki lyi dveut fé ene pikeure. Ey el brut court ki c’ est on côp des Bedjes ki lyi ont dné l’ bouyon d' onze eures, sene ki l’ Beldjike abandnéve les Toutsi — André Chauvaux (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) tot djåzant d' agayons.
- Dji dva fé ene croes so m' liberté.
Sol liberté ki dvént schayisse,
Si d’frågne* et n' est pus k' on tchinisse
Cwand on-z abandnêye ses tourneas.
Ki les måyes rôlèt po des ôtes. — Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 102 (fråze rifondowe).
- Dji dva fé ene croes so m' liberté.
- (viebe å coplemint) cwiter ene plaece.
- Metans k' l' Ambleve ditoumaxhe. Rade, les ptits blancs pexhons abandnèt les boirds et s' aler mete e roede aiwe, å mitan do corant — Jean Lejeune di Djoupeye, Avå trîhes èt bwès, p. 169 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) arester on djeu, ene bate k' on n' pout ou pout pus continouwer.
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîarester on djeu, ene bate k' on n' pout ou pout pus continouwer
Ortografeyes
candjîRatournaedjes
candjîleyî la (ene djin, ene biesse) sins pus s’ end ocuper
arester on djeu, ene bate k' on n' pout ou pout pus continouwer
- Francès : abandonner (fr), jeter l’éponge (fr)
- Neyerlandès : opgeven (nl)