Etimolodjeye

candjî

Aplacaedje di : «taper» + «djus».

Vierbire

candjî

taper djus (v. å spitron)

  1. (viebe å coplemint) fé tchaire al tere.
    • Dji tape mi saetch å dos djus.
  2. (viebe å coplemint) taper å lon po n' pus s' siervi di (ene viye sacwè).
    • Il ont tapé djus leu camizoles Po fé les cis k' ont stî a scole. Lucyin Mahin.
    • Et vola k' les bolants Walons ki nos estans ont lèyî taper djus les deus emissions d' televuzion ki nos avéns, po ndè rmete ene ôte el plaece. Marcel Slangen (fråze rifondowe).
    • Li tins a tapé djus s' mantea Di vint, di froedeure et d' nivaye, Eyet s' moussî, come ene maraye D' on bea risglatixhant solea (ratourné pa L. Mahin)
  3. (viebe å coplemint) abate (èn åbe).
    • Il ont tapé djus des åbes di totes les sôres : des frinnes, des tchinnes, des melesses, des sapéns, et des grandès refoirceyès tchårnales. Paul Renson (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) prinde li plaece di (on moenneu d' payis).
    • Suharto, lu zunant djonne oficî k' el tapa djus (Soekarno), vola candji tot çoula e-n on clapant adjinçna capitalistiveus. Lucyin Mahin.
  5. (viebe å coplemint) distrure, touwer.
    • Les ptits tchesseus årént tapé tos les singlés djus.
  6. (v. sins coplemint) si djoker d' ovrer, riployî haerna.
    • Ci côp ci, c'est trop deur, dji tape djus. — FR1 (sourdant a recråxhî).
    • K' estez vs anoyeuse, nûlêye, di n' djamåy poleur on pô taper djus po loukî les åmes s' esprinde ene a ene So les blankès voyes do pus bea payis : li lune. Albert Maquet (fråze rifondowe).
    • Nos-avîs, tot avâ l'Walon'rèye èt pôr a Lîdje, totes sôrs di fabrikes èt d'ouhènes. Elles ont tapé djus, eune après l'ôte. On-za sèré botike tot-avâ! {s|PHT|}}
  7. (v. sins coplemint) leyî ene afwaire erî pår k' on-z a trop målåjhey.
    • Mins l’ solo vout ene rawete,
      Divant do taper djus. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Li plope », 1923, p.33 (fråze rifondowe).
    • Dji n' sé nén, mins dj' a-st idêye ki Cadoudal ni taprè nén djus Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 41 (fråze rifondowe).}
  8. (v. sins coplemint) si djoker d' cåzer, di s' margayî.
    • Alez, tapez la djus !
  9. (v. sins coplemint) mori.
    • Mi dji so come li viye djin Ki ratind sins fé nou brut L' esté ki n' rivénrè nén. Et l' viye djin a tapé djus. Victor Georges (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. taper l' martchî djus s' arindjî so les condicions d' on martchî. On dit eto : bouxhî l' martchî djus.

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
leyî ene afwaire erî pår k' on-z a trop målåjhey
prinde li plaece d' on moenneu

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
  • taper djus : E1, G1 (a "abattre")

Ratournaedjes

candjî
fé tchaire al tere
taper å lon po n' pus s' siervi  Loukîz a : taper evoye
leyî ouve
  •   Francès : arrêter de travailler
abander