trûler
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « tribulare » (stoide, spotchî, fé rexhe) çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 13/2, 251b; did la l' idêye d' « ene trûlêye di » (« bråmint des »).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /tʀyː.ˈle/ /tʀuː.ˈle/ /tʀyː.ˈlɛ/ /tʀiː.ˈle/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tʀyː.ˈle/
- Ricepeures : trûl·er
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | trûle |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | trûlez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | trûlans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | trûlnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | trûlrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | trûléve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | trûle |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | trûlé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
trûler
- (viebe å coplemint) broyî inte ses doets (do pwin a mietes).
- Dji trûle do pan ås poyes.
- I trûle do pwin dins do laecea po fé ene trûlêye — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Mi cour tocta come on xhiltant tchant d' clokes
Ki trûle sol tere les pieles di cariyon— Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 111 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) spotchî (ene påte di grin, del tere, do fno).
- (viebe å coplemint) spåde (di l' ansene) al fotche.
- Il ont trûlé leu foumî — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (viebe å coplemint) (imådjreçmint) spotchî po l' magnî.
- Sondjîz ås bokets d' tripe ki nos n' sårans pus trûler di tinzintins — w:Ernest Montellier, dins ene sinnete la k' c' est des tchéns ki cåzèt, riprinjhe dins les Cayés d' guere des Relîs namurwès p. 126 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) vudî (ene botaye) tot l' boevant tote.
- Il ont trûlé tote li botaye — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) emantchî (ene sakî), li scroter sins k' i nel voeye.
- (v. sins coplemint) divni groumiote, tourner a poûssire.
- Cwand l’ pwin trûle, c’ est k’ il est må prusti — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Del tere ki trûle come del sinoufe — Motî Haust (fråze rifondowe).
- C’ est del croye ki trûle.
- Les pires trûlént djus del falijhe — Motî Haust (fråze rifondowe et rarindjeye).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (broyî l' pwin a mietes): kimiyter
- (spotchî ene påte dins ses mwins): strûler
- (boere d' on plin côp): riloper, tûtler, flûter, lamper
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîsi dismantchî a ptits bokets
- Francès : s'émietter (fr), être friable (fr), se morceler (fr), se déchiqueter (fr), se désagréger (fr)