tinkyî
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje patwès latén « tendicare » (ateler) avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes; mot cité dins l’ FEW 13/1 202a
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tinkeye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tinkyîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tinkians |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tinkeynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tinkeyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tinkyive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tinkeye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tinkyî |
Ôtes codjowaedjes | come tcheryî |
tinkyî
- (viebe å coplemint) (fizike) tinde a make (on fi d' årca…).
- Purdoz l' tire-diåle po tinkyî les fis — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- N' av' nin d' l' ovrèdje po l' gros Farouk?
Vos-ôtes ki vikèt* so blancs pêus
K' ont l'ôto, k' fèt tinkler lès bloukes
Prindrîz-v' pitié d'on målèreûs?...
— Camille Gaspard.
- (pus stroetmint) tinde foirt (ene coide d' air, d' årbalesse).
- (v. sins coplemint) esse foirt tindou.
- N a s' vinte ki tinkeye d' awè mindjî — Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjîParintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjîtinkiyactif (fr. tensioactif)
Sinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S0 (k' a tingler)
Ratournaedjes
candjîPårticipe erirece
candjîtinkyî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "tinkyî".
- Dji seréve li fizik di totes mes foices, mi doet tinkyî so l’ gatchete — Jacques Desmet, On Sånî a pårt.
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tinkyî | tinkyîs |
femrin padrî | tinkieye | tinkieyes |
femrin padvant | tinkieye | tinkieyès |
tinkyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- foirt tindou (fi d' fier evnd).
- foirt seré, dins les strinses tot cåzant d' ene djin.
- On-ome todi tinkyî, qui dwèt tofêr prinde dès drogues po ci èt co po ça. — Chantal Denis, Quî ç' qu'a touwé J.F.K.?.
- Tos les cinsîs n' ont nén livré leu conte: i sont tertos tinkyîs — Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
- stampé (tot djåzant d' ene djin).
- Tinkeyes, bén frisses, et bén beles,
Ele si ratrossént,
Po-z ehinonder l’ ribambele,
Des cis ki les shuvént
Di tot djonnes huzeas— Martin Lejeune, "Djônèsse, prétimps" (fråze rifondowe).
- Tinkeyes, bén frisses, et bén beles,