spani

Walon (Rifondou)

Alofômes di s(i)- / (e)s-
Cogne prumrece (dirî voyale)	Dispotchaedje (dirî cossoune)	Divanceye voyale (dirî cossoune)
spani	sipani	espani

Etimolodjeye

Tayon-bodje vî francike * « spanjan » (minmes sinses).

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	spani / spanixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	spanixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	spanixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	spanixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	spanirè / spanixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	spanixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	spanixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	spani
Ôtes codjowaedjes	come prusti

spani (viebe å coplemint) (å prono : si spani)

si djoker d' nouri èn efant, u l' fé passer d' on nourixhaedje avou des poures di laeceas a on sognaedje avou des boleyes; espaitchî d' teter, u arester l' laecea a on djonne d' ene biesse-a-tetes.
- On spanixh ordinairmint les efants a nouv moes — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Dji vôreu bén spani nosse biket, mins il est co trop flåwe po l' moumint — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- On n' sipanirè nén l' polin asteure.
- Li troye a spani s' niyêye — Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene, p. 28 (fråze rifondowe).
côper a ene sakî åk k' i boeveut, k' i fouméve, k' i magnive voltî, k' il inméve bén fé, el mete erî d' ene djin k' i veyeut voltî.
- Les gueres end ont spani pus d' onk — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I dnèt del metadone åzès droukés po les spani des pikeures d' eroyene.
- Dji m' a stî bate po rvey çou k' i m' mankéve :
  Rôzêye brouwire, grands åbes et doûs hamtea !
  Mins l' destinêye a ståré so mes ouys
  On si noer vwele ki dj' endè so spani. — Louis Lagauche, "L' inmant", (1947), Li tchanson d’ l’aveûle, p. 155 (fråze rifondowe).

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

F. sevrer, priver, supprimer, frustrer.

3. (so l' imådje do spanixhaedje, målåjhey moumint mins k' i fåt passer par la) fé çou k' i fåt, sorlon l' djustice des omes u do Bon Diu, po s' fé pardoner on petchî, ene flotche.

- Li cfessaedje vos dene moyén di spani vos petchîs.
- I m' shonne k' a stî si målureus
- K' i va-st å paradis tot droet,
  Ca vs poloz dire, a l' eure di s' moirt,
  K' endè va foû d' on purgatwere
  Et ki l' Bon Diu l' årè loukî
  Come onk k' a spani ses petchîs
  — Henri Forir, Satire en vers, 1836 (fråze rifondowe).
- On n' såreut spani on sfwait crime — Henri Forir (fråze rifondowe). F. expier, réparer.
ni nén dner ene sacwè, meskeure.
- Dji sai k' on s' towe a rôler s' bosse ;
  Mins t' a stou si lontins spani ! — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li dieraine atote", p.31 (fråze rifondowe).

Ratourneures

aveur sitou spani avou on herin / awè stî spani avou on soret

/ aveur sitî spani al moståde / awè stî spani avou ene sasse: si dit d' ene sôlêye (cwand on lyi a rsaetchî l' laecea, c' est come s' il åreut dné ene sacwè d' salé, di picant e s' boke, et lu tofer diveur boere po fé passer ç' gosse la).

awè stî spani avou ene råbosse: awè ene grande lådje boke.

Parintaedje

spanixhaedje, spanixheuse, spanixheure, spanixhmint, spanixhant, spanixhåve

Sinonimeye

si fé cwite di ses petchîs pal penitince

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

spani : C1, E1, E34, S17 p. 28
spani / sipani : C8
spani / èspani : O4
spani / supani : S117

E rfondou walon :

spani / sipani u espani : R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

rissaetchî l' laecea a on påpåd, a on djonne di biesse å tetes

Francès : sevrer ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	spani	spanis
femrin	spaneye	spaneyes

spani omrin

Pårticipe erirece omrin do viebe "spani".
- Ci ptite la n' a nén co spaneye.
- On l' a spani tot djonne.
- Ns avans stî spanis des subzides do ministere.

Codjowa

	Dobès rfondowes
spani		spanixh