schô
Ordinairmint | Dirî cossoune s’ on prononce /sk/ |
---|---|
schô | eschô |
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje latén « scutum » (vantrin d' fier po s' waeranti ås batayes) (adon parint avou fr «écu», catalan «escut», portuguès «escudo», roumin «scut», albanès «skjut»; li mot walon a dné li mot neyerlandès «schoot», mot cité dins l’ FEW 17 52b (mins avou ene voye etimolodjike å rvier) (etimolodjeye nén acertinêye) vey li bate di dvize https://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?p=8374#8374 .
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /skõ/ /skoː/ /skuː/ /sku/ /ʃu/ /ʃuʀ/ /hoː/ /çoː/ (betchfessî ô), (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /skõ/ (waire u nén prononcî insi å 20inme sieke)
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
schô | schôs |
schô omrin
- boket do coir ki va del cingue ås djnos d' ene djin ashide.
- O, mi tere beneye ! dji m' sin dvins vos bresses come sol tchôd schô di m' mere — Marcel Hicter (fråze rifondowe)..
- Tot est bea, tot est noû Ene feye k' on-z est astalé a hoptata sol schô, Sol pî da Bon Papa — G. Pirote (fråze rifondowe).
- Li cofe di l' oto esteut trop ptit; ça fwait k' memere et mi, ashious padrî, nos dvént prinde li bodet so nosse schô — Richard Joelants (fråze rifondowe).
- El gris marou soumaye, didins l' foncea do schô — Willy Bal (fråze rifondowe).
- Vinoz, mi ptit colå, vos ashir so mi eschô — Georges Willame (fråze rifondowe).
- Cwand dj' end årè m' sô,
Dj' end irè cweri ene båjhe,
Mi stinde so vosse schô,
Po sokyî a mi åjhe — Jean Guillaume (fråze rifondowe). - Calipso, calipso, pocwè n' vinoz pus so m' schô
Dj' aveu si bon do sinti vosse nozé ptit coir sor mi — Albert Maquet (fråze rifondowe).
- plaece fwaite pa on vantrin stindou so les djambes d' ene djin ashide.
- Dj' a ståré dissu m' schô tote ene boesse di botons — Odile Uyttebrouck (fråze rifondowe).
- plaece k' on shût ene minme idêye.
- (Il on fini pa) rivni e schô del Sinte Eglijhe. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- vantrin ki catche les djambes, loyî al cingue.
- Ni saetchîz nén so les moyetes di mi eschô — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- On meteut on schô å berå po l' espaitchî d' potchî les berbis.
- Dj' a co l' schô d' marixhå di m' grand-pere — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- Dji l’ a veyou bén téle, påjhûle,
Ashiowe sol pire, tinant so s’ schô,
On vî banstea ki fjheut nou hôt
Et k’ esteut rimpli d’ nûles. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.75, “Li Vîle Martchande di Nûles” (fråze rifondowe). - Do tins di m' grand-mere, on saveut fé s' twelete avou (...) ene pitite sandrinete et on ptit schô d' coleur — Arthur Trigaux, (dins l' tchanson Do tins di m' grand-mere) (fråze rifondowe).
- meur d' on pousse.
- Il esteut aspoyî so l' schô do pousse — Motî del Lovire (fråze rifondowe et rarindjeye).
Ratourneures
candjîParintaedje
candjî- avou wårdance do R eyet prononçaedje S pol T do bodje latén. (li voyale est coûte) : schorsoe, schorseye
- avou wårdance do T tot seu. (li voyale est longue) : schôtlêye, schôtea
- bodje walon tot nou, et ristitchaedje d' on N po fé l' parintêye: (li voyale est coûte) : schonêye
Sinonimeye
candjîDischindance
candjî- Neyerlandès : schoot
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîboket do coir ki va del cingue ås djnos d' ene djin ashide
Etimolodjeye 2
candjîschô | schôpe |
Sicawaedje di «schôpe» (sivierba di «schôpyî»).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /skoː/ (minme prononçaedje pattavå)
Sustantif
candjîschô femrin
- sinsåcion d' schôpiaedje.
- L' eschô, c' est pire k' el må. — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- dins l’ ratourneure : «awè schô»
- dins l’ ratourneure : «awè schô ses dints»
- dins l’ ratourneure : «fè schô»
Ratourneures
candjîOrtografeyes
candjîE rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîLoukîz a : schôpe