Etimolodjeye

candjî

Do viebe « ataker » avou l’ betchete « ri- » des viebes; çou ki dene on mot avou l’ dobe betchete « ra- » des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) ratake
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) ratakez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) ratacans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) ratacnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) ratacrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) ratakéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ratake
pårt. erirece (dj’ a, vos av) rataké
Ôtes codjowaedjes come viker

rataker

  1. (v. sins coplemint) ricmincî.
    • Mins ci n' est k' ene poizêye,
      Vite i ratacrontHenri Simon, "Å bourlå" (1883) (fråze rifondowe).
    • Vos n’ mi vôrîz nén vey rataker, edon, portant ?… Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.15 (fråze rifondowe).
    • Et l' djeu ratake avou des xhaxhlådes et des tchawaedjes: l' ome a si bon del djoye di s' cint-meye. Mariette Chinon (fråze rifondowe).
  2. (v. sins coplemint) (mot d’ militaire) ataker cor on côp.
    • Li moudreu a co rataké.
  3. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») ricmincî a.
    • La k' i ratake a ploure !
    • Ossu, qwand l’ome veût leûs-èhowe,
      i s’ sint tot honteûs dè n’ rin fé,
      ca, d’on côp, dispièrtant sès dj’vås,
      vola qu’i rataque a tchèrwer
      Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, Li tchèrwèdje.

Ratourneures

candjî
  1. Si t' kete a raté, t' as k' a rataker : fråze (måhonteuse) k' imite les sons do djaponès.
  2. po rataker : tite metou dizeu l' editoriå d' ene rivuwe. F. editorial.
  3. li moudreu a co rataké il a fwait on novea mwais côp. F. il a encore frappé.
  4. ratacans : si dit cwand on vout rivni a ene sacwè dvins on cåzaedje.
    • Ratacans ! Graphopoulos vént a Paris po k' nos l' metanxhe a houte di dji n' sai cwè Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 33 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
ricmincî
ataker cor on côp
  •   Francès : lancer une nouvelle attaque
ratacans