kihushtiner
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kihushtiner | cohushtiner | chushtiner |
Etimolodjeye
candjîDo viebe « hushtiner », avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kɪ.hys.tɪ.ˈne/ (betchfessî sh)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ki.hyʃ.ti.ˈne/
- Ricepeures : ki·hush·ti·ner
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | kihushtene |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | kihushtinez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | kihushtinans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | kihushtinnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | kihushtinrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | kihushtinéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | kihushtene |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | kihushtiné |
Ôtes codjowaedjes | come copiner |
kihushtiner (viebe å coplemint)
- (vî mot) fé cori evoye d' ene sawice k' i håbitéve.
- Les moxhons ont khushtiné les colons do colebî. — Motî Cambresier (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Il a tant fwait l' tchesse ås leus k' i les a khushtiné di ç' payis la. — Motî Cambresier (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (vî mot) taper ene sakî foû di s’ måjhone.
- Il a khushtiné les heyeus ki vnént dlé lu. — Motî Cambresier (fråze rifondowe et rarindjeye).
- traitî metchamint ene sakî.
- Si vos kihushtinez todi nosse tchet, nos l' piedrans. — Motî Forir (fråze rifondowe). & — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Ene maråsse ki khustene les efants. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Dj' el kihushtene et dj' el kitchesse; Dj' el cateyreu minme a côps d' pîs, K' i n' è sereut ki pus doumiesse. — Simon de Harlez, "Les Iponconde", 1758 (fråze rifondowe).
- NENELE. – Vosse pere, edon båshele, ci n’ est nén ås Bonceles k’ i doet-st aler, c’ e-st a Guel !
MELIYE. – Si vos continouwez al kihushtiner insi, sortot ! — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.84 (fråze rifondowe). - Vos ki voet çou k' i s' passe, vos, di-st on, k' a ene longue vedje
N' abandnez nén les pôves k' ont mostré tant d' coraedje
Et k' on khustene tant. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li neûr lîve", p.41 (fråze rifondowe).
- aconter pô d' tchoi.
- Inte les paroezes di toele, la k’ Tåtî s’ a fwait ene plaece,
On djoû, si nosse Loncinmete li frake da Djannesse,
I frè vey a ces la ki kihushtinèt l’ walon
K’ on pout todi fé l’ glot so del tchå di moton. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pasquèye », 1922, p.108 (fråze rifondowe).
- Inte les paroezes di toele, la k’ Tåtî s’ a fwait ene plaece,
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîfé cori evoye d' ene sawice k' i håbitéve
taper ene sakî foû di s’ måjhone
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- kihustiner / k'hustiner : E1
E rfondou walon :
- cohushtiner, kihushtiner / khushtiner : R10 (lére)
Ratournaedjes
candjîtaper ene sakî foû di s’ måjhone
- Francès : expulser (fr), mettre dehors (fr)
traitî metchamint ene sakî
- Francès : maltraiter (fr), rudoyer (fr)
- Neyerlandès : mishandelen (nl)