kitchessî

Walon (Rifondou)

Alofômes di k(i)- / co-
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve)	Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve)	Sipotcheye cogne Lidje-Årdene
kitchessî	cotchessî	ctchessî

Etimolodjeye

Do viebe « tchessî », avou l’ betchete « ki- » des viebes

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ki.t͡ʃɛ.ˈsiː/ /kɔ.t͡ʃɛ.ˈsiː/ /kɔ.t͡ʃɛ.ˈsi/ /ku.t͡ʃɛ.ˈsiː/ /ku.t͡ʃɛ.ˈsi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ki.t͡ʃɛ.ˈsiː/
Ricepeures : ki·tches·sî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	k(i)tchesse
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	k(i)tchessîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	k(i)tchessans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	k(i)tchesnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	k(i)tchesrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	k(i)tchessive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	k(i)tchesse
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	k(i)tchessî
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

kitchessî (viebe å coplemint)

ricweri sins rlaye po fé do må a (ene sakî ki s' catche, on djibî).
- Binawureus seroz vs cwand on vs mådirè et vs kitchessî, et dire do må d' vos a non-syince. — Jean-Marie Lecomte, ratournant Sint Matî (fråze rifondowe).
- Si dj’ esteu l’ pôve oujhea k’ on ktchesse,
  Dont les gaméns ont dzivé l’ nid,
  Dj’ ireu, dzo l’ pire di vosse finiesse,
  Dmani — Martin Lejeune, "Djône amour" imité d’Adolphe Hardy, guitare (fråze rifondowe).
- Dj' ô bin ki l' mizére èl kitchèsse
  A pont k' on l' veûrè, fåte d'in plèce
  Fé l' martchand d' trapes ou bin tchouk-tchouk...
  N'av' nin d' l' ovraedje po l' gros Farouk ?!... — Camille Gaspard.
cweri po tchessî evoye.
- I houkèt des djins d' mestî po ctchessî les fougnants. — Joseph Bily (fråze rifondowe).
tchôkî evoye.
- Si dj’ esteu d’ si måle oumeur et si dj’ a ctchesî les heyeus, c’ est k’ i m’ vént co d’ ariver ene afwaire. — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.59 (fråze rifondowe).
- Å vint ki sorlive li poussire,
  Ki ctchesse les nûlêyes divant lu. — Joseph Vrindts, "Vîx Lîge" (1901), "Ax léheus" (fråze rifondowe).
- Come on tchén ki roufele divins ene hiede di berbis,
  Li vint ctchesse avå l’ cir les dierinnès nûlêyes. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Gåylotèdjes », 1924, p.31 (fråze rifondowe).
fé ebaguer ene sakî tot-z adawiant s' lodjisse.
- Come quausë tos lès kërés dès vëladjes d’avaur là, lès mwin.nes dë l’abîye dë Bounéfe ont r’fësé èt yèsse cotchèssîs — Bernard Vanorlé : Fau lès cauves Noer Boton l° 505, p. 20-21..
tofer ribouter.
- Comint s’ fwait i ki dj’ so todi cotchessî des comeres do viyaedje. — Joseph Suars (fråze rifondowe).
sayî pa tos les moyéns d' aveur on contak avou (ene sakî nén åjheye a-z atôtchî).
- Il esteut cotchessî patocosté. — Franwal d’ après Nameur, a « harceler » (fråze rifondowe).
sayî sins rlaye di fé avancî pus rade.
- Il estént a fener ene binde, et m' pårén les vôve aler aidî. Mins surmint k' i n' si pla ratni d' les ctchessî ou d' les consyî, gn out onk ki lyi djha : «Si c' est po nos vni groûler, vos n' av ki d' endè raler !». — Louis Remacle, Proses wallonnes, p. 75 (fråze rifondowe).