fôme
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « forma » (cogne).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /fõm/ /fuːm/ /fum/ /fɔ̃m/ /fuːʀm/ /foːʀm/ /fuʀm/ /fɔʀm/ (betchfessî ô); miersipepieuzmint e l’ notule ALW 8.42 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /fõm/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
fôme | fômes |
fôme femrin
- usteye po dner l’ cogne
- pitit hena po mete li påsse e for po fé des wasteas.
- Les troes tcheyires et l’ fôme di faw
Sont reguinêyes do minme costé— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.28, “On Baguège Jus d’la Mouse” (fråze rifondowe).
- Les troes tcheyires et l’ fôme di faw
- modele des coibjhî po fé les smeles.
- I fåt mete li solé so fôme. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- A droete del sinne ene finiesse, sol divant on vîlwè avou kékès usteyes di coibjhî, å meur kékès fômes (moule de chaussure) — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, « Li savtî », 77-143 (fråze rifondowe).
- pitit hena po mete li påsse e for po fé des wasteas.
- djîsse d’ on live.
- El live est dins s’ fôme. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- (e l’ eglijhe catolike) sidje e l’ eglijhe…
- …metou dins l’ keur, la k’ les tchenonnes, les diyåkes, les ôtes aidants a l’ ofice s’ ashidnut.
- Les fômes del grande eglijhe (ont stî rmetowes e coleur). — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- (vî mot) …k’ on n’ diveut nén payî (dabôrd ki sacwants ôtès tcheyires estént louwêyes).
- I va a messe dins les fômes. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- …metou dins l’ keur, la k’ les tchenonnes, les diyåkes, les ôtes aidants a l’ ofice s’ ashidnut.
- manire d’ esse, difoûtrinnmint, d’ ene sacwè.
- (linwince) cogne d' on mot.
- On ndè doet aveur mezåjhe; dj' ô bén: po dner on no a des noûs concepes, des novelès atuzes, u replaecî des fômes nén adaptêyes— Pablo Sarachaga.
- E cisse pådje ci, n’ a co pont d’ definixha pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame..
- Dji m' rapinse, cwand dji dna mi prumî côp d' airçon,
Aspoyî conte di m' fôme, sayant d' djouwer l' tchanson
Ki dj' gruzinéve mi-minme. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li vîx mestré", p.4 (fråze rifondowe).
- Dji m' rapinse, cwand dji dna mi prumî côp d' airçon,
-
(Sinse 3) Fômes d’ eglijhe.
Ratourneures
candjîParintaedje
candjî- rifôrmer, rifôme, rifôrmete
- disfôrmer, disfôrmaedje, disfôrmåcion
- infôrmer, infôrmåcion, infôrmatike
Mots d’ aplacaedje
candjîfôme-eclôse, clôse fôme, resserêye fôme
Sinonimeye
candjî- (manire d’ esse difoûtrinnmint d’ ene sacwè) : cogne.
- (djîsse d’ on live) : coûtche, cwate, cwete, pote, lét ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 8.42 .
Ortografeyes
candjîE rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîmanire d’ esse difoûtrinnmint d’ ene sacwè
Waitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike fôme (discramiaedje) so Wikipedia.