Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « proletare » , avou l' tcheyaedje del betchete pal voye do tayon-bodje patwès latén * « attelare » avou l’ betchete « dis- » des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) distele
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) distelez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) distelans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) distelnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) distelrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) disteléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) distele
pårt. erirece (dj’ a, vos av) distelé
Ôtes codjowaedjes come bouter

disteler

  1. (viebe å coplemint) rissaetchî (les tchvås) foû d' l' atelêye.
    • Alez s' disteler Bixhete.
    • On distèléve po lès rintrer o stôve avou do picotin dvins l’ batch — Fernand Barvaux, Li fènâ mwès do bon vî tins, Singuliers, 1-2009.
    • Les clitchets, plins a make, sitindèt leus bresses viè l’ cir, tot rawårdant les tchvås k’ on va disteler les eraires Henri Simon, "Mès cwate moumints" (1907) (fråze rifondowe).
    • L’ome, on grand crolé neûr, a distèlé li dj’vâ. Èt, lèyant veûy dès cwèsses come dès cèkes di tonê, il pôve bièsse, qui n’ pout câzî pus hop’, pèle avou ses dints lès bouhons d’âtoû d’ là Jean-François Renkin, Baraquîs, 1898.
  2. (viebe å coplemint) disnukî, tôt cåzant des laecetes des solés ou d' ene sakî. rl a: disloyî. F. délier.
    • Djhoz ! Vos avoz rovyî di m' disteler après l' dierin banket ! Paul-Henri Thomsin, ratournant Astérix amon lès Bèljes, 2022, p. 5 (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) rissaetchî ene mousseure.
    • Sins lî rèsponde, Biètrand bodja s’hême, et z’assètcha-t-i l’djônê èn’in’ plèce dè pazê, la qui l’leûne flahîv à plin
      — Louque!… fat-i, tot distèlant s’chamår…
      Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 35.
  4. (v. sins coplemint) dismantchî l' atelêye des tchvås.
    • Il a rmoussî el måjhon ddja sins disteler.
  5. (v. sins coplemint) si djoker d' ovrer.
    • On-z aveut distelé a cwatre eures et dmeye.
  6. (v. sins coplemint) (imådjreçmint) ndaler.
    • On si rtrove tertos eshonne, cwand l’ solea distele, åtoû d’ ene boune cråsse sipesse sope avou des bokets d’ tchå, des oûs, eyet des poes d' souke tot ronds ådvins Lucyin Mahin, Vera.
  7. (viebe å prono) si dismantchî.
    • Après l' tronnmint d' tere, l' ouxh esteut cråndimint distelé.

Parintaedje

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :


Ratournaedjes

candjî
rissaetchî les tchvås foû d' l' atelêye
disteler (sins coplemint)
fini l' ovraedje
ndaler
si dismantchî