dihessî
Walon (Rifondou)
candjî
| Plinne cogne |
Spotcheye cogne |
| dihessî /dihɛsiː/ |
dhessî /thɛsiː/ |
Etimolodjeye candjî
Bodje vî francès « ess- » (avou on ristitchî H po stoper l’ ahiket) avou l’ betchete « di- » (ki fwait fé l’ accion) des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /d(i.)hɛ.ˈsiː/ /d(y.)hɛ.ˈsiː/ /dis.ɛ.ˈsi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /d(i.)hɛ.ˈsiː/
- Ricepeures : di·he·ssî
Viebe candjî
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | dihesse |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | dihessîz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | dihessans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | dihesnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | dihesrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | dihessive |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | dihesse |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | dihessî |
| Ôtes codjowaedjes | come waitî |
dihessî
- rissaetchî les ahesses d' ene sakî.
Contråve candjî
Ortografeyes candjî
Pårticipe erirece candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | dihessî | dihessîs |
| femrin | dihesseye | dihesseyes |
dihessî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "dihessî".
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | dihessî | dihessîs |
| femrin padrî | dihesseye | dihesseyes |
| femrin padvant | dihesseye | dihesseyès |
dihessî omrin
- sins çou k' i fåt po viker, po-z ovrer.
- Dj’ a dmanou mouwea ; dj’ a dmanou sins djåzer ; mins estant dhessî d’ tos mes bins, mi doleur mi fwait piede li tiesse — Ratournaedje des såmes, p. 64 (fråze rifondowe).
- On crikion k’ aveut tchanté tot l’ esté
Si trova foirt dihessî
Cwand l’ bijhe el vina hagnî — Charles Duvivier de Streel, ratournant Li copixhe et l' cok d' awousse da Lafontinne (fråze rifondowe). - Li cok d’ awousse k’ a tchanté
Djoyeuzmint tot l’ esté
Si trouve bén dihessî
Cwand l’ bijhe a-st arivé — Marcel David, ratournant Li copixhe et l' cok d' awousse da Lafontinne, etot lijhant des ôtes ratournaedjes lidjwès (fråze rifondowe).