aweye

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « acucula », çou ki dene on mot avou l’ cawete « -eye »

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.ˈwɛj/ /a.ˈwiːj/ /a.ˈɡyːj/ /ɛ.ˈwiːj/ /ɛ.ˈɡiːj/, miersipepieuzmint e l’ notule ALW 1.1 (betchfessî ey) (36 prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.ˈwɛj/
Ricepeures : a·weye

Sustantif

singulî	pluriyal
aweye	aweyes

aweye femrin

(mot d' costire) pitite pike di fier, sovint avou on trô å dbout, po keuze (usteye des taeyeus, costires, envs.).
- Po texhe, li taeyeu a des aweyes pikêyes plin s' djilet — Arthur Masson (fråze rifondowe).
- Et come on laireut stramer les aweyes d' on canibustea, d' ådzeu, il ahuzèt-st al valêye. — Henri-Joseph Raxhon (fråze rifondowe).
(mot d’ medcén) longowe betchowe ponte di fier po-z astitchî ou rsaetchî on likide divins l' coir.
- Sins crankyî, i stitcha do prumi côp, li longowe fene aweye dins l’ boke del pacyinne. — Lucyin Mahin, Vera.
- Motoit s' ratuzèt i, divintrinnmint, l' aweye del blanc-mousseye vinowe po ls eplocter disconte do tetanosse u del kéntosse.— David Blaude, Li Rantoele, l° 106 p. 7.
bata d' ene ôrlodje, d' on conteur.
- L' aweye est so doze eures. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- L’ aweye do conteur blokêye so cint et vint, li vweteure avale les kilometes del mwaisse voye, vorant inte deus rigletes di posteas electrikes ki dispårdèt ene tiene djaene loumire. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
(mot d’ houyeu) pårteye d' on bok, d' on mårtea-pik ki schave li rotche.
- Vozôtes ki n' ont måy veyou ene taeye,
  Prindoz ene burtale et s' fjhoz l' hertcheu,
  Si vs voloz cnoxhe l' ovrî houyeu !
  Vos ôroz tchacter les aweyes
  Do bok, cisse ridoxhante usteye
  K' on mete ouy e l' mwin di nos bacneus. — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.74, Dizos lès molètes (1935) (fråze rifondowe).
(sessouwalité) vé.
- Et s' i vs vént ene idêye,
  (On ndè trouve todi sins façon)
  Vos prustez voste aweye,
  Et zeles leu tûturon — François Barillié, Conseie âs jôn's hommes, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe).

Ratourneures

di fi e-n aweye
fé on procès po ene ponte d’ aweye
keude al grosse aweye
trô d’ aweye ou trô di l’ aweye.
- On boket d’ linwe sôrtixheut d’ inte ses lepes cwand i stitchive el fi dins l’ trô d’ l’ aweye ; minme k’ i bleféve. — José Schoovaerts (fråze rifondowe).
trover ene aweye divins on fa di strins, cweri ene aweye divins ene djåbe di strins
1. må fé si ovraedje
2. fé voltî l' amour