agaesse
Etimolodjeye
candjîBodje vî neyerlandès «agaza» (minme sinse), racuzinåve avou l' picård « agache » et l' occitan « agaça »; mot cité dins l’ FEW 15/1 6a.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.ˈɡɛs/ /a.ˈɡas/ (betchfessî ae) (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.ˈɡɛs/ aschoûtez lu
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
agaesse | agaesses |
agaesse femrin
- (oujhea) oujhea avou des noerès plomes mins on fén blanc vinte, ki dåre so tot çou k' est lisse et ki rlût, et l' apoirter e s' ni, ki l’ sincieus no, c’ est : Pica pica.
- Savoz bén cmint k' on ricnoxhe on måye d' agaesse d' ene frumele? Li måye est noer et blanc eyet l' frumele blanke et noere — Roger Viroux, a mode d' advnina po rire (fråze rifondowe).
- (mot del veye sociåle) mwaijhe kimere.
- C' est ene måle agaesse — ALW 9 so les cinses (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Dj' a rapoirté bén des rmédes
Ki vs n' avoz nén co veyou
Po les mås d' tiesse, les mås d' vinte
Po les xhalés, les bossous
Ou s' i gn a k' ont ene agaesse, ki dmandèt del fé råyî
Dj' a cial ene ptite tricoijhe
Ki vs råye djusk' a vos deus pîs. — François Barillié, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjî- tchafiåd come ene agaesse: onk, ene ki berdele voltî.
- s’ egueuyî come deus agaesses: criyî onk so l' ôte a grands côps d' linwe.
- pwin d' agaesse
- curieus come on djonne d’ agaesse: foirt curieus.
- voleu come ene agaesse: grand voleu.
- ouy d' agaesse: blanc ouy (a ene biesse)
Mots d’ aplacaedje
candjîRilomêye do mot
candjîLi mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Djonne d' agaesse: comedeye da Françoise Honnay
- Li «Curieuse Agaesse»: spotaedje da Joëlle Spierkel
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîgrand noer et blanc oujhea
- Arabe : عقعق (ar) = عَقْعَق = ʕaqʕaq
- Arabe marokin : بلعڭاڭ (ary) = بلْعڭاڭ = bel3gag
- Almand : Elster (de)
- Inglès : magpie (en)
- Espagnol : urraca (es), picaza (es)
- Francès : pie (fr)
- Gåmès : agace
- Maltès : cawla bajda (mt)
- Neyerlandès : ekster (nl)
- Occitan : agaça (oc)
- Picård : agache (pcd)
- Kimon amazir marokin : ⴰⵇⵊⵟⵓ (zgh) = aqejto