Wiccionaire

ådje

Loukîz eto : -adje, -âdje, -ådje, âdje, adje.

Walon (Rifondou)

candjî

Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « aetas » (minme sinse)

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî

ådje omrin et femrin

  1. longueur do vicaedje d’ ene vicante sacwè dispu li djoû k’ elle a skepyî.
    • C’ esteut onk di mi ådje.
    • Kéne ådje avoz ? Kéne ådje a ddja vosse båshele ?
    • Po si ådje, il est co droet come èn î.
    • Maria Deyi ! Vosse pere, kéne ådje k’ i n’ åreut nén asteure ! — Gaston Lucy (fråze rifondowe).
    • On n’ fwait nén çoula a des pareyès ådjes. — Lorint Hendschel.
    • Vosse messaedje va esse evoyî a totes sôres di djins, k’ ont totes sôres di tuzances, totes sôres di vicaedjes, totes les ådjes, ki fjhèt tos les mestîs… — Lorint Hendschel.
  2. rond dins l’ tronce d’ èn åbe ki mostere si ådje.
    • Èn åbe ki les ådjes ni tnèt pus, c’ est on tourné.
  3. trevén di l' istwere.
    • I m’ shonnéve ôre les côps d’ airçon,
      Di kéke muzicyin d’ èn ôte ådje. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.55, “Li Pont d’Bavîre” (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. awè l’ ådje u aveur si ådje : aveur 18 ans et s’ poleur moenner come ene grande djin.
  2. bôle di deus ådjes, beyôle di deus ådjes : beyôle k’ a dins les 40 50 ans, et ene sipesse schoice å pî.
  3. la ddja bele ådje : la ddja lontins. Loukîz a hapêye, tchoke, tchôde.
  4. n’ aveur pont d’ ådje, n’ aveur nole ådje : esse tot djonne u trop djonne po èn ovraedje.
    • Dj’ a fwait do bokion, dj’ n’ aveu pont d’ ådje — Lucyin Mahin.
    • Il evoyént ls efants e beur k’ i n’ avént nole ådje.
  5. al fleur di l’ ådje : co tot(e) djonne.
    • Elle a morou al fene fleur di l’ ådje.
  6. laide ådje : di 12 a 16 ans. Loukîz a laidådje.
  7. a plinne ådje, el foice di l’ ådje : di 25 a 45 ans.
  8. måle ådje, ritoû d’ ådje : po ene feme, li moumint k’ ele ni si rvoet pus tos les moes, diviè 45 ans. Loukîz a målådje.
  9. inte deus ådjes : di 45 a 55 ans
  10. prinde di l’ ådje : comincî a divni vî.
  11. esse d’ ene certinne ådje : esse dedja vî.
  12. aveur ddja ene bele ådje, esse d’ ådje : esse vî (viye).
  13. Moyene Ådje : Loukîz a Moyinådje.
  14. foû d’ ådje po : trop vî po.
    • On n’ est måy foû d’ ådje po s’ maryî.
  15. Avou l’ tins, nos årans d’ l’ ådje : ervazî a môde di Lapalisse, po risponde a onk (ene) ki dit åk come : « avou l’ tins, vos dvénroz bon ! ».
  16. coûsse des ådjes Istwere.
    • La k' dji rmontéve li coûsse des ådjes, on vî Grek m' aviza-st avni et subtilmint sol minme rivaedje s' ashire addé mi sins moti — Charles Josserand (fråze rifondowe).

Mots d’ aplacaedje

candjî

Mots vijhéns

candjî
  • (rond dins l’ tronce d’ èn åbe abatou ki mostere si durêye di veye): corone

Rilomêye do mot

candjî

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

Ortografeyes

candjî
Divant 1900 :
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

Ratournaedjes

candjî
durêye del veye
rond dins l’ tronce d’ èn åbe ki mostere si durêye di veye
  •   Francès : anneau de croissance
la ddja bele ådje
  •   Francès : voilà belle lurette
aveur si ådje
  •   Francès : être majeur
a plinne ådje, el foice di l’ ådje
  •   Francès : à la force de l'âge, en pleine virilité
inte deus ådjes
  •   Francès : à l'âge mûr
måle ådje, ritour d’ ådje

Waitîz eto

candjî

  Lijhoz l’ årtike ådje (discramiaedje) so Wikipedia

Prin del pådje «https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=ådje&oldid=400791»