Etimolodjeye

candjî

Bodje mîtrin hôt almand « schoren », "pelter", çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 17 55. On l' croet d' on vî tîxhon *skurō, "cotaeyî".

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) xhore
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) xhorez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) xhorans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) xhornut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) xhorrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) xhoréve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) xhore
pårt. erirece (dj’ a, vos av) xhoré
Ôtes codjowaedjes come bouter

xhorer

  1. (viebe å coplemint) (mot des mnujhîs et scrinîs) trawer avou ene terere.
    • On xhore deus trôs po fé ene hote Motî Toussaint (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) cåvler on fossé po leyî cori l' aiwe evoye.
    • Fåt xhorer on gråve vola Motî Toussaint (fråze rifondowe et rarindjeye).
  3. (viebe å coplemint) saiwer (on frexh terén).
  4. (v. sins coplemint) maneuvrer ene naçale avou on grand baston.
  5. (viebe å coplemint) (imådjreçmint) schaper (ene sakî k' esteut e dandjî).
    • Avou troes meye cårlusses, dji sereu xhoré. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Mareye : Si l’ colon rvént, profitez è, mi pere serèt-st ås andjes ; fjhoz lyi li dmande et nos estans xhorés !
      Djôzef : C’ est çoula minme !... Çou k’ c’ est des femes ! Dji m’ î piede, wice vont ele cweri tot çoula ? Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.17 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
  • 1 : R12

Ratournaedjes

candjî
trawer avou ene terere
cåvler ene saiwire
saiwer on frexh terén
maneuvrer ene naçale å baston
  •   Francès : manœuvrer (fr) à l'aide de la gaffe (nén ratournåve direk e francès)
schaper ene sakî k' esteut e dandjî