souke
Etimolodjeye 1
candjîBodje arabe « سُكَّر » (sukkar), lu-minme do piersan.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /suk/ /syk/ /sœk/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /suk/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
souke | soukes |
souke omrin
- (amagnî) prodût foirt doûs saetchî foû des betråles u des canassoukes, lomé tchimicmint li sacarôze.
- (tchimeye) prodût tchimike parint do sacarôze, ki les biesses et les plantes broûlèt po viker.
- (pus stroetmint) (tchimeye) prodût, di fôrmule tchimike C6H12O6, li mitan del moleure do souke di betråle, ki c’ est l’ dierin boket d’ leu ctaeyaedje dins l’ coir.
- (pa stindaedje do sinse) (mot d’ medcén) maladeye ki fwait monter li livea do glucôze, onk di ces prodûts la, dins l’ sonk.
- Come il aveut do souke, i lyi faleut ene pilule d’ insulene totes les 6 eures.
- bouboune.
Ratourneures
candjî- rodje souke, noer souke, cou d’ souke : souke a piretes, k’ on suce.
- souke a bokets : souke vindou dins des pakets, a cwårés bokets.
- Dj’ aveu todi on boket d’ souke el potche po si dj’ åreu yeu ene mwaijhe fwin.
- fén souke : souke come del poure, vindou dins des saetchots.
- souke di pot : sôre di brun souke e poure, k’ on pout mete so s’ pwin.
- souke vanilé : fén souke come del farene, po mete so les wåfes, evnd.
- dorêye å souke, tåte å blanc souke, tåte å souke di pot ki glete : sôre di tåte sins fruts.
- matante di souke
- boutche å souke: onk (ene) ki magne voltî des soucrådes.
- la k’ on magne do souke al loce : la k’ il î fwait åjhey viker.
- ça s’ vind come do souke : ça s’ vind bén.
- cwand i påle, c’ est tot souke : i n’ mostere ki les beas costés d’ ene sacwè. On dit eto promete dipus d’ boure ki d’ froumadje : c’ est on platchteu.
- Vloz do souke ? dimande l’ onk ; Neni, dji souke assez, respond l’ ôte: djeu d’ mot avou souker.
- casser do souke so
- souke di bateme, poes d’ souke: sôre di longou souke avou do tchocolåt u ene aminde divins, k’ on dene ås batemes.
- esse come do souke
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî(bouboune)
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîprodût d’ coujhene ki dene on doûs gosse
ci prodût la, tchimicmint
- Francès : saccharose (fr)
- F. sucre, glucide.
- F. sucre, glucose.
- F. diabète.
rodje souke, noer souke, cou d’ souke
- Francès : sucre candi
souke a bokets
- Francès : sucre scié, sucre en morceaux
fén souke
- Francès : sucre en poudre, sucre semoule
ça s’ vind come do souke
- Francès : ça se vend comme des petits pains
Etimolodjeye 2
candjîPrononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ˈsuk/ /ˈsyk/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ˈsuk/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
souke | soukes |
souke omrin u femrin
- côp dné del tiesse.
- Dji m’ a dné on si fwar souke ki dj’ a-st atrapé on boursea. — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- pitit côp setch avou li dbout d’ ene sacwè.
- Ene pitite souke d’ ene rame di vagons et vla l’ machine, k’ on-z aveut rovyî d’ mete li frin, evoye tot belmint. — Henri Pétrez (fråze rifondowe).
- Li ptit påpåd dene des soukes. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjîOrtografeyes
candjîRatournaedjes
candjîCodjowas
candjîsouke
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « souker ».
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « souker ».
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « souker ».
Omofoneye possibe
candjî- souk (sûna do stoumak, do pancreyasse)