coûtchî
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | coûtche |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | coûtchîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | coûtchans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | coûtchnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | coûtchrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | coûtchive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | coûtche |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | coûtchî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
coûtchî
- (v. sins coplemint) (avou les aidant viebe «aler», «vini», «mete») doirmi.
- Alez s' coûtchî!
- Vinoz coûtchî, insi!
- A nouv eures, dji mete coûtchî les efants.
- (v. sins coplemint) lodjî.
- Dji coûtche å prumî plantchî.
- (viebe å coplemint) mete fén long so s' dos (ene djin).
- Nos l' avans coûtchî sol civire, k' i n' vikéve pus
- (viebe å coplemint) (mot d’ årtisse des biesses) fé mete al tere (ene biesse) po l' viziter, po l' operer.
- I fåt coûtchî li tchvå divant d' l' operer.
- Sårîz coûtchî on chamo?
- (viebe å coplemint) fé aler doirmi.
- A nouv eures, dji coûtche les efants.
- (viebe å coplemint) mete (ene sacwè) so s' grand costé.
- Coûtchîz vosse betråle po li scawer.
- Våt mi coûtchî les botayes di vén.
- (viebe å coplemint) wadjî ene sacwè å djeu (la k' on l' coûtche sol tåve)
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « avou ») fé l' amour avou.
- Neni, dji n' a måy coûtchî avou cisse comere la.
- Icoûtche avou les femes des ôtes.
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si coûtchî ».
Ratourneures
candjîParintaedje
candjî- coûtche, coûtchete
- coûtchaedje, coûtcheu, coûtchant
- coûtchmint
- Coûtchant, coûtchantrece
- ricoûtchî
- discoûtchî
Sinonimeye
candjî- (fé toumer ene biesse po l' operer): abate
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîfé mete sitindowe so s' dos (ene djin)
mete so s' grand costé (ene sacwè)
Sustantif
candjîcoûtchî omrin todi singulî
- moumint k' on va å lét.
- (pus stroetmint) moumint ki l' solea disparexhe.
- Po-z ôre les ciers boerler, i fåt ratinde li coûtchî do solea.
- ådjeu di lodjî e-n ene metowe plaece.
- Dji so on pelrin ki rvént del Sinte Tere et dji vos vén dmander li magnî et l' coûtchî — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjîPårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | coûtchî | coûtchîs |
femrin | coûtcheye | coûtcheyes |
coûtchî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "coûtchî".
- Neni, dji n' a måy coûtchî avou cisse comere la.
- Dji m' a coûtchî dirî l' håye, po n' nén esse veyou.
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | coûtchî | coûtchîs |
femrin padrî | coûtcheye | coûtcheyes |
femrin padvant | coûtcheye | coûtcheyès |
coûtchî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- metou a plat sol tere.
- Ridressîz les djåbes coûtcheyes.
- Les fis, tot rintrant-st e leu djîsse,
Veyant leu mere coûtcheye so s' long,
Priyît, dmandît pardon !
Et rprindît les voyes di l’ Eglijhe. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.86, “Li Vôye di l’Eglise” (fråze rifondowe).
- esse rascovrou di, esse fwait di (po on plantchî)
- nosse tchambe est coûtcheye di tchinne.
Mots d’ aplacaedje
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîcoûtchî
- Francès : couché (fr), horizontal (fr)