Etimolodjeye

candjî

Do viebe « cweri », avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) acwir
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) acweroz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) acwerans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) acwirnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) acwirrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) acwereu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) acwire
pårt. erirece (dj’ a, vos av) acweri / acwerou

acweri (viebe å coplemint) (å prono : s’ acweri)

  1. atchter, parvini a-z aveur.
    • Acweri des rintes. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Ni les grandeurs, ni les ritchesses,
      Ni vs acwiront-st ene meyeuse plaece. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.91, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe).
    • Nos avéns acweri des poyes po-z aveur des oûs. Louis Remacle (fråze rifondowe).
  2. tijhner ene sakî po l’ fé måvler.
    • Dji l’ a dolzé, mins c’ est lu ki m’ aveut-st acweri. D.T.W.
  3. atraper tot djåzant d’ ene laide sacwè.
  4. (viebe å prono) si måvler.
    • Cwand ti n' as pus po boere,
      Ti cmince a t' acweri
      Onk po k' ti pôye ti kscheure
      Et ti t' fwais tot kihiyî
      Après fåt k' dji t' raceuze
      Ti n' as k' tos vîs herveas
      Pus tård fåt k' dji voeye
      Vini foû tes kuînais* (?)
      François Barillié, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) (viebe å coplemint) assaetchî des mehins.
    • Ti t' acwirrès ene maladeye, ene laide afwaire so les bresses. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Cåzu tos les mås s' acwerèt. Motî Forir (fråze rifondowe).
  6. (viebe å prono) (viebe å coplemint).
    • Dvins lès batâyes po s’akwèri ’ne frumèle, li råskignou gnawe-têye come ine måle bièsse, mins qwand i vole à ’ne porsûte dèl cisse qui s’a st’acwèrou, il èsprime si djôye à gozouyî doûcièt’mint cåsî à mwètêye vwè. Joseph Minet, "Les oujheas di nosse payis", p. 25.

Ratourneures

candjî
  1. acweri ene fôrtune
  2. des béns må acwerous ni profitèt måy

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Sipårdaedje do mot

candjî

w. do Levant, Basse Årdene

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

candjî
atchter ou parvini a-z aveur
tijhner po fé måvler

Anagrame

candjî