acweri
Etimolodjeye
candjîDo viebe « cweri », avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.kwɛ.ʀi/ /a.kɛ.ʀi/ /a.kɛ.ʀy/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.kwɛ.ʀi/
- Ricepeures : acwe·ri
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | acwir |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | acweroz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | acwerans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | acwirnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | acwirrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | acwereu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | acwire |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | acweri / acwerou |
acweri (viebe å coplemint) (å prono : s’ acweri)
- atchter, parvini a-z aveur.
- Acweri des rintes. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Ni les grandeurs, ni les ritchesses,
Ni vs acwiront-st ene meyeuse plaece. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.91, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe). - Nos avéns acweri des poyes po-z aveur des oûs. — Louis Remacle (fråze rifondowe).
- tijhner ene sakî po l’ fé måvler.
- Dji l’ a dolzé, mins c’ est lu ki m’ aveut-st acweri. — D.T.W.
- atraper tot djåzant d’ ene laide sacwè.
- Ci mizeråbe la aveut ene maladeye di cour, acwerowe cåze di s’ calinreye et d’ ses ribotes. — Jean Bosly, L’Afêre d’ås Houlpês, p. 128 (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) si måvler.
- Cwand ti n' as pus po boere,
Ti cmince a t' acweri
Onk po k' ti pôye ti kscheure
Et ti t' fwais tot kihiyî
Après fåt k' dji t' raceuze
Ti n' as k' tos vîs herveas
Pus tård fåt k' dji voeye
Vini foû tes kuînais* (?)
— François Barillié, divins Li camarad′ dè l'joie, 1852 (fråze rifondowe).
- Cwand ti n' as pus po boere,
- (viebe å prono) (viebe å coplemint) assaetchî des mehins.
- Ti t' acwirrès ene maladeye, ene laide afwaire so les bresses. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Cåzu tos les mås s' acwerèt. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) (viebe å coplemint).
- Dvins lès batâyes po s’akwèri ’ne frumèle, li råskignou gnawe-têye come ine måle bièsse, mins qwand i vole à ’ne porsûte dèl cisse qui s’a st’acwèrou, il èsprime si djôye à gozouyî doûcièt’mint cåsî à mwètêye vwè. — Joseph Minet, "Les oujheas di nosse payis", p. 25.
Ratourneures
candjî- acweri ene fôrtune
- des béns må acwerous ni profitèt måy
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (tijhner po l’ fé måvler) : cachî mizere, cweri mizere, awignî
Sipårdaedje do mot
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
candjîtijhner po fé måvler
- Francès : chercher noise (fr) (à)