wadjî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje vî francike * « wadja » ‎(« wadje »), pal voye do patwès latén « *wadiare », adon racuzinåve avou l' vî francès « gagier » et l' francès « gager ». Li sinse d' « acertiner » vént do francès.

Viebe

wadjî

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	wadje
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	wadjîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	wadjans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	wadjnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	wadjrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	wadjive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	wadje
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	wadjî
Ôtes codjowaedjes	come lodjî

1. (viebe å coplemint) egadjî on pari.
   • Wadjî po cint francs. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Mete al lotreye, c' est wadjî nonante po onk. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Wadje ki l' gamén pasrèt dins totes les basses!
   • Ti wadjes?
   • Dji vou bén wadjî k' il ere å corant.
   • Dji wadje mi tchmijhe k' i gn a nouk cial ki nel vôreut por lu !!! — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980 (fråze rifondowe).
2. (v. sins coplemint)acertiner sins wadjî ene sacwè.
   • Kî est çk' a vnou ? C' est Stasse, wadje dju. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Dji wadje di vs racsure. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • -Dji wadjreus ki vs pleurîz come ene madlinne, cånoye,
     Si on m' voléve måy pinde
     -Dji freus-st on fouwåd d' djoye!
     — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
   • Dji wadje ki n' est nén capåbe di discawer deus tchéns ! — Joseph Mignolet, "Milionêre !" (1934), p.32 (fråze rifondowe).
3. si fé wadjî: esse pris, esse a l' aminde, si fé ramasser.
4. payî des wadjes a ene meskene.

Ratourneures

1. wadjî dobe conte simpe
2. wadjî po gros
3. wadjî po s’ tiesse

Parintaedje

• wadje, wadjeu
• wadjeure
• wadjreye

(minme sourdant etimolodjike)

• esse gadjî (awè ene aminde)
• egadjî, egadjeu, egadjaedje, egadjmint
• disgadjî, disgadjmint

Sinonimeye

acertiner sins wadjî

• esse seur

Ortografeyes

Divant 1900 :

• wagî : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• wèdjî : E34
• wadjî : C106, E1
• gadji : C8
• wèdger : E165
• gâdji : C8 ^{(sinse 3)}

E rfondou walon :

• wadjî : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

abouter ene sacwè k' on pied s' on a nén råjhon

• Francès : parier ^(fr), gager ^(fr) (pus waire eployî)

esse seur

• Francès : être sûr ^(fr), parier ^(fr), gager ^(fr) (pus waire eployî)