seur
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje latén « securus » (ki n’ a nole rujhe), pal voye d' èn ôte lingaedje d' oyi. Li rzultat walon åreut sitî *saweu.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /søːʀ/ /syːʀ/ /ʃyːʀ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /søːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | seur | seurs |
femrin | seure | seures |
seur omrin (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no)
- ki va ariver sins manke, k’ est vraiy, sins dotance possibe.
- Dji vou des racsegnes seures.
Ratourneures
candjî- seur et certin
- ossu seur ki k’ l’ aiwe court a valêye
- fé seur : esse foû dandjî
- Gn aveut, on côp, èn ome ki dischindéve li voye di Djeruzalem a Djerico. I n' î fwait nén trop seur— André Henin (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjî- surté, surmint
- assuré, assurer, assurance, assuraedje, assureu, assuråve
- rassuré, rassurer, rassurance, rassuraedje, rassureu
(minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
candjîOrtografeyes
candjîRatournaedjes
candjîk’ i gn a pont d’ dotance a-z awè
fé seur
- Francès : être hors de danger (fr)
Adviebe
candjîseur (nén candjåve)
- sins dotance possibe.
- Cwand i rvénrè, i ramasrè seur on mwaisse chatou ! — Henri Simon, « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.35 (fråze rifondowe).
- Ti pårléve d’ amour, d’ esperince,
Ki benixheut seur ti prezince — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.18, “Avâ l’ Aiwe” (fråze rifondowe). - Divant k' i n' hantaxhe, i m' aveut si sovint dit k' ele lyi plaijhive bén, k' ele fijhreut seur ene boune feme di manaedje — Louis Lagauche, "Prindoz vosse bordon" (1937), p. 25 (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjîk’ i gn a pont d’ dotance a-z awè
Etimolodjeye 2
candjîTayon-bodje vî francike « sûr » (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /søːʀ/ /saːʀ/ /sɔʀ/ /sɛʀ/ /syʀ/ /sœʀ/ /syːʀ/ /sœːʀ/.
- prononçaedje zero-cnoxheu : /søːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | seur | seurs |
femrin atribut | seure | seures |
femrin epitete (todi padvant) |
seure | seurès |
seur omrin
- k’ a on gosse ki pike al linwe, årvier d’ ene sacwè d’ doûs (di soucré).
- Vosse djus d’ orandjes esteut on pô seur.
- Ene seur odeur d’ efants totavå – et des hinêyes di pape. — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.4 (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) laid.
- Mins tot d’ on côp, l’ efant grogntêye…
Ele fwait ene seur mene,… ele vout plorer … — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.136, « L’ andje dèl têre » (fråze rifondowe).
- Mins tot d’ on côp, l’ efant grogntêye…
Ratourneures
candjî- fé on seur vizaedje u fé ene seure mine : awè l’ vizaedje ki mostere k’ on-z a des soucis. — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- Nos estans pôves, c' est bén vraiy, mins portant,
Ci n' doet nén esse çoula, dji m' l' imådjene,
Ki vs va fé fé d' on plin côp ene si seure mene,
Adon k' nos djonnes sont tertos bén poirtants. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Bon cour ni pout minti", p.73 (fråze rifondowe).
- Nos estans pôves, c' est bén vraiy, mins portant,
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîMots d’ aplacaedje
candjî- seure plouve plouve tcherdjeye di surté a cåze do mannixhaedje di l’ air.
- F. pluies acides.
- seure orandje, seurorandjî
Ortografeyes
candjîRatournaedjes
candjîseur
fé ene seure mine
- Francès : faire grise mine (fr)
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
seur | seurs |
seur omrin
- (noûmot pa stindaedje do sinse) (tchimeye) sustance k’ a on pH ådzeu d’ 7.
- On seur, c' est l' contråve d' ene båze.
- (pus stroetmint) aiwe ki dmeure cwand l' froumaedje s' a sgoté.
- Nos boerans ene djate di seur po s' rafrexhi — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Gn aveut des cis ki prustixhént l' farene avou do seur po fé les pwins — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe et rarindjeye).
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjîSustantif
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîaiwe di laecea
- Francès : lactosérum (fr)
sustance k’ a on pH ådzeu d’ 7
Etimolodjeye 3
candjîCalcaedje do francès « sœur ».
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
seur | seurs |
seur femrin
- beguene, masseur.
- I m’ shonne ki s’ vwès, si doûce, si grêye,
Po nos vni dire kéke sacwè d’ vraiy,
Adschind< !--ad’hinde--> londjinne do paradis,
Et l’ oujhea, revolant dviè s’ djîsse,
A l’ air ossu di s’ rapinser,
[…]Les påters ki les seurs djhént. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), « Li clokî dè covint », p.85 (fråze rifondowe).
- I m’ shonne ki s’ vwès, si doûce, si grêye,