shinmyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « samiare » ‎(« ribasti »), avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes (etimolodjeye nén acertinêye).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /sɛ̃miː/ /sɛ̃myiː/ /siːmyiː/ /ʃymi/ /ʃyːmiː/ (betchfessî sh)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃɛ̃mjiː/

On vî ome shinmeye on coutea

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	shinmeye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	shinmyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	shinmians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	shinmeynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	shinmeyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	shinmyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	shinmeye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	shinmyî
Ôtes codjowaedjes	come tcheryî

shinmyî (viebe å coplemint)

1. rinde (ene usteye) bén côpante.
   • (I vos fåt) shinmyî vosse coutea — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
   • Nosse pa shinmyive si få avou ene cawe (ene pire a fås) — Jacques Desmet (fråze rifondowe).
   • Dèl piquète do djoû al vièspréye,
     one pitite soris trometéye.
     Li tchèt ôt l’ disdût,
     i chîme sès grawes, sins brût…
     — JSpi.
   • N' est-ç' nén come çoula k' fwait l' seyete,
     Shinmiant tot l' avri so s' violon?— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Eco todis", tome 34, p. 131 (fråze rifondowe).
   • Adon, nos waiténs a coine les bayonetes bén shinmeyes aligneyes å ruslî. — Les crwès dins les bruwères, p. 55 (fråze rifondowe).
2. (imådjreçmint) (come on coutea rawijhî disk' a todi) rinde sins foice, tot djåzant d' on laid moumint a passer, po ene djin.
   • Si man n’ esteut nén co rlevêye, shinmeye so s’ lét, et les medcéns estént dedja la ! — Jacques Desmet, On Sånî a pårt.

Parintaedje

• shinmiaedje, shinmieu
• rishinmyî, rishinmiaedje, rishinmieu

Sinonimeye

• rishinmyî, awijhî, rawijhî, ripasser

Sipårdaedje do mot

w. do Mitan, w. do Levant

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• chûmi : JDes
• sèmî : E34
• chîmer : C61
• sin.myî : C99
• sin.mî : C99
• sinmyi : C13

E rfondou walon :

• shinmî : R11 (rifondaedje ricandjî enawaire) ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : S109, S117, R13

Ratournaedjes

rinde bén côpant Loukîz a : rawijhî

• Francès : aiguiser ^(fr)

rinde sins foice, tot djåzant d' on laid moumint a passer, po ene djin

• Francès : lessiver ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	shinmyî	shinmyîs
femrin	shinmieye	shinmieyes

shinmyî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "shinmyî".
   • Si man n’ esteut nén co rlevêye, shinmeye so s’ lét, et les medcéns estént dedja la ! — Jacques Desmet, On Sånî a pårt.

Ratournaedjes

rindou bén côpant Loukîz a : rawijhî

• Francès : aiguiser ^(fr)

rindou sins foice, tot djåzant d' on laid moumint passé, po ene djin

• Francès : lessivé ^(fr)