rapexhî

Walon (Rifondou)

Do viebe « pexhî », avou l’ dobe betchete « ra- » di raprepiaedje des viebes, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	rapexhe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	rapexhîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	rapexhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	rapexhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	rapexhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	rapexhive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	rapexhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	rapexhî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

rassaetchî foû d' l' aiwe (ene sacwè k' î aveut toumé).
- Portant, l’ åmatén dji londjive,
  Les boirds del* Mouze et dji veya,
  Li pôve Bebete k’ on rapexhive ! — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), « Prèssintumint », p.89 (fråze rifondowe).
- S' i gn a ene sakî ki vént po m' rapexhî, dji m' neye — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Sint Donå pôrè rapexhî Les poyetes ki s' åront neyî — Richard Joelants (fråze rifondowe).
- Djan, ki si tneut e sployon come on tchet k' on vneut d' rapexhî, sayive do dvierti Noyete tot lyi racontant les Noyés di s' djonne tins— Joseph Mignolet, "Vé l’loumîre" (1922) (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) ritrover…
1. …(ene sacwè d' pierdowe).
- Dji t' rapexhreu dins on cint d' pourceas — Les crwès dins les bruwères (fråze rifondowe).
1. (pus stroetmint) (éndjolike) ritrover (des pierdowes dnêyes).
  - Po cmincî, c' est l' copiutrece-abruvoe del societé aveut calpeté, et nén moyén do rapexhî les dnêyes — Lucyin Mahin, Vera.
aler rcweri po s' è rsiervi…
1. …tot cåzant d' ene viye sacwè ordinaire).
2. (linwince) …tot cåzant d' on vî mot, po-z è fé on novea, ou po rfonde pus tipicmint.
  - Waitîz des vîs mots k' on-z a stî rapexhî dins les vîs papîs : “Misterdam”, “parpinser”, “dutcheye”, “conteye”, “wôteu”.