kipicî
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kipicî | copicî | cpicî |
Etimolodjeye
candjîDo viebe « picî », avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | kipice |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | kipicîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | kipiçans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | kipiçnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | kipiçrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | kipicive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | kipice |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | kipicî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
kipicî (viebe å coplemint)
- picî mwints côps.
- Divins les bals al lamponete, les djonnès feyes sont totès cpiceyes. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (mot d’ medcén) hagnî e mwintès plaeces.
- Les pouces m' ont tot cpicî. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- apicî mwints côps.
- rascråwer, acsure, tot djåzant d' ene maladeye.
- Il est cpicî d' on magnant må.
- K’ est çki vs kipice ? K’ est çki vs temtêye,
Pôve pitit andje dizawuré ? — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.136, « L’ andje dèl têre » (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) ariver dins l' tiesse, po ene idêye.
- Pol djoû d’ ouy, i n’ a pus nole idêye ki m’ kipice. Come tos les rashious, dji fome mi pupe, dji m’ tchåfe å solo do Bon Diu, et dj’ fwai l’ pus bén k’ dji pou. — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.19 (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) fé do må morålmint.
- Totes nos belès båsheles a l' amoureus sorire,
Modele:~`Ont tant cpicî nos cours cwand nos avéns vint ans,
K' on n' poleut les rovyî po des båjhes etrindjires,
K' on n' poleut si fé cwite di leus ouys si blamants. — Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 118-119 (fråze rifondowe).
- Totes nos belès båsheles a l' amoureus sorire,
Parintaedje
candjî- kipiçaedje
- Loukîz a : « picî »
Sinonimeye
candjî- (picî mwint côps) tchåspougnî
Ratournaedjes
candjîhagnî e mwintès plaeces
- Francès : piquer partout
Pårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kipicî | kipicîs |
femrin | kipiceye | kipiceyes |
kipicî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe « kipicî ».
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kipicî | kipicîs |
femrin padrî | kipiceye | kipiceyes |
femrin padvant | kipiceye | kipiceyès |
kipicî omrin
- ki transixh, tourminté (êye).
- Si fi n' est nén rivnou; ele est tote kipiceye — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Dj' esteu cpicî, et mes ouys ni s' distaetchént pus di l' ôrlodje ki tournéve å ralinti — Georges Smal (fråze rifondowe).
- Dispoy ki si ome l’ a-st abandné,
Mareye-Djihinne est tot kipiceye — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.39, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe). - C’est-c’djoû-là qui tos les comtes et les barons qui s’sintît k’pissîs di r’mwérd, avît pris l’creûs d’blanke sôye dè creûh’lé. — Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 33.
- tot cpicî, tote kipiceye : ki s' måvele po ene tchitcheye.