kimaxhî
Walon (Rifondou)
candjî
| Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
|---|---|---|
| kimaxhî | comaxhî | cmaxhî |
Etimolodjeye candjî
Do viebe « maxhî » avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Prononçaedje candjî
(comaxhî, kimaxhî et cmaxhî)
- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- (cognes plinnes) /ki.ma.ˈʃiː/ /ki.ma.ˈhiː/ /ky.ma.ˈʃe/ /ki.ma.ˈʃɛ/ Prononçaedje a radjouter (betchfessî xh)
- (spotcheyès cognes) /k.ma.ˈʃiː/ /k.ma.ˈʃe/ /k.ma.ˈʃɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ki.ma.ˈʃiː/ /kɔ.ma.ˈʃiː/ /k.ma.ˈʃiː/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : ki·ma·xhî
Viebe candjî
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | kimaxhe |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | kimaxhîz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | kimaxhans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | kimaxhnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | kimaxhrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | kimaxhive |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | kimaxhe |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | kimaxhî |
| Ôtes codjowaedjes | come waitî |
kimaxhî (viebe å coplemint)
- maxhî cou dzeu cou dzo.
- Mins cwand on è prind trop, çou k' i m' arive kécfeye
Dji n' catchrè nén do dire, ki ça cmaxhe les idêyes
— Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, « Li savtî », 77-143 (fråze rifondowe). - Li mistere ki plonke et ki mousse,
Ki rmowe vosse cour et ki l’ dismousse,
Tot vnant cmaxhî tos les ptits screts
Ki vs catchîz avou tant d’ agrès ?— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Zûvion d’amoûr", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
- Mins cwand on è prind trop, çou k' i m' arive kécfeye
Mots vijhéns candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- kimaxhî : R13
Li mot n’ est nén dins : O4
