estale

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje latén « hasta » (baston) avou l’ cawete « -ale ».

Li rfondaedje di ç’ mot cial est co so balance. Fåt i scrire « estale » u « astale » ?

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛstal/ /ɛstɛl/ /astal/ /astɛl/ miersipepieuzmint e l’ notule ALW 9.89
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛstal/
Ricepeures : es·tale

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Sustantif

estale femrin

boket ki schipe foû cwand on côpe å bwès.
- On pani d' setchès estales po-z aloumer l' feu. — D.T.W.
- Estale di soyeu, grande et tene, k' on fwait e scwerant. — D.T.W.
- On n' såreut cwåtler on bwès sins fé des estales — Motî Forir (fråze rifondowe).
- So l' tins k' i s' moussive, elle aveut aloumé l' feu avou des coxhes di sapén et des estales. — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
- Divins l' fornea, on tchôkive tot çou k' on trovéve: les ptitès coxhetes, les hatchrotes et les estales, les fenaesses et les crasses, et kékes såvadjes sitroukeas d' bwès k' vént stî rovyîs avå la. — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
- Dji cache après one trawéye
  Po sayî d’ î spaurgnî mès spales,
  One tote pitite bèdréye
  Di strins ou d’astales
  — Jacques Desmet.
F. copeau.
estale d' abataedje : gros boket d' bwès ki tipe evoye cwand on-z abate èn åbe.
- Dj' aveu rpassé pal cahoute, po-z aveur ene banslêye d' estales d' abataedje; dji saveu bén k' els aléve ramasser padrî les bokions k' abatént ås hesses — Lucyin Mahin.
- I vindént les grossès estales d' abataedje; on les vneut cweri avou des begnons — Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
estale di gorea : plantchete di bwès metowe sol gorea di tchvå.
- Les estales do gorea sont disgarneyes. — D.T.W.
- On fwait des estales di gorea avou des grossès raecenes di fowia. — D.T.W.
On dit eto : schene.

F. attelle.

fereure d' estale : fier clawé so l' estale.
rl a: feraye di schene, clawire.

scwere d' estale : pitits bokets d' keuve e scwere, metou ådfoû d' l' estale.
rl a: scwere di schene.
(vî mot) bwès.
esse d' estale : esse di bwès, èn nén shonner esse vicant.
- Loukîz: i n' avént nén pus d' keure Di leu moirt ni di nos côps d' bales K' adon il ouxhént stî d' estales (w:Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne).
(mot d’ medcén) emantcheure k' espaitche on mimbe sipiyî do bodjî.
- Li medcén a metou deus estales.
F. attelle.
(mot d’ carioteu) plake di fier po-z aspouyî et mintni li spigot, cwand on vout awè on blo d' marbe foû del rotche.

Ratourneures

setch come ene estale : nén crås.
- ... l' ôte [sôdård], setch come ene estale, grûle, grogne et brûteye tot l' tins. — Les crwès dins les bruwères, p. 41 (fråze rifondowe).

Parintaedje

(minme sourdant etimolodjike)

Asnoe, Esneu.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

estale : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R11 ^(lére)

Etimolodjeye 2