abetchî
Etimolodjeye
candjîDo viebe « betchî », avou l’ betchete « a- » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.bɛ.ˈt͡ʃiː/ /a.bɛ.ˈt͡ʃi/ /a.bɛ.ˈt͡ʃe/ /a.bɛ.ˈki/
- (pa picårdijhaedje) /a.bɛ.ˈki/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.bɛ.ˈt͡ʃiː/
- Ricepeures : a·be·tchî
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | abetche |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | abetchîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | abetchans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | abetchnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | abetchrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | abetchive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | abetche |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | abetchî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
abetchî
- (viebe å coplemint) nouri èn oujhea.
- Gn a nén co po-z abetchî on pierot — D.T.W.
- (viebe å coplemint) assaetchî èn oujhea.
- Dji fwai ene trinnêye po-z abetchî les moxhons.— D.T.W.
- (viebe å coplemint) assaetchî, andoûler.
- Ele s' a leyî abetchî pa des fås samblants.— D.T.W.
- (viebe å coplemint) magnî doucetmint del coine des lepes.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (mot d’ houyeu) schaver disk' a trover ene voenne di hoye.
- Abetchî l' voenne — Motî Haust (fråze rifondowe).
- ataker èn ovraedje.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (viebe å coplemint) (usteye) rastroeti e cogne di betch li dbout d' èn usteye.
- Abetchî on på — D.T.W.
- (viebe å coplemint) (usteye) amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî.
- (viebe å prono) prinde li betchêye.
- (v. sins coplemint) hagnî å hanzin, si fé andoûler.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (v. sins coplemint)si fé gleter l' minton.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (v. sins coplemint)aponde.
- Chabot passa si åmatén a plaker ås timbes. Doze eures abetchît. Li prumî clair atouma sor lu …— Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 8 (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- i gn a nén co po s' abetchî : i magne avou l' dibout des lepes.
Parintaedje
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- abèkî : O
Ratournaedjes
candjînouri èn oujhea
- Francès : donner la becquée (fr)
magnî doucetmint del coine des lepes
- Francès : manger du bout des lèvres (fr), grignoter (fr)
schaver disk' a trover ene voenne di hoye
- Francès : creuser jusqu'à une veine de charbon (nén ratournåve direk e francès)
rastroeti e cogne di betch li dbout d' èn usteye
- Francès : amincir en forme de bec l'extrémité d'une pièce
amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî
- Francès : faire entrer la pointe d'un outil dans un trou qu'on veut élargir ou fraiser (nén ratournåve direk e francès)
amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî
s' abetchî
- Francès : prendre la becquée
hagnî å hanzin
- Francès : mordre à l’hameçon (fr) (sens propre et figuré), se faire piéger (fr)
si fé gleter l' minton
- Francès : se mettre en appétit (fr)
Pårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | abetchî | abetchîs |
femrin | abetcheye | abetcheyes |
abetchî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "abetchî".
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | abetchî | abetchîs |
femrin padrî | abetcheye | abetcheyes |
femrin padvant | abetcheye | abetcheyès |
abetchî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' a stî andoûlé.