Etimolodjeye

candjî

Do viebe « betchî », avou l’ betchete « a- » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) abetche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) abetchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) abetchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) abetchnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) abetchrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) abetchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) abetche
pårt. erirece (dj’ a, vos av) abetchî
Ôtes codjowaedjes come waitî

abetchî

  1. (viebe å coplemint) nouri èn oujhea.
    • Gn a nén co po-z abetchî on pierot D.T.W.
  2. (viebe å coplemint) assaetchî èn oujhea.
    • Dji fwai ene trinnêye po-z abetchî les moxhons.D.T.W.
  3. (viebe å coplemint) assaetchî, andoûler.
    • Ele s' a leyî abetchî pa des fås samblants.D.T.W.
  4. (viebe å coplemint) magnî doucetmint del coine des lepes.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  5. (mot d’ houyeu) schaver disk' a trover ene voenne di hoye.
  6. ataker èn ovraedje.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  7. (viebe å coplemint) (usteye) rastroeti e cogne di betch li dbout d' èn usteye.
    • Abetchî on på D.T.W.
  8. (viebe å coplemint) (usteye) amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî.
  9. (viebe å prono) prinde li betchêye.
  10. (v. sins coplemint) hagnî å hanzin, si fé andoûler.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  11. (v. sins coplemint)si fé gleter l' minton.
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
  12. (v. sins coplemint)aponde.
    • Chabot passa si åmatén a plaker ås timbes. Doze eures abetchît. Li prumî clair atouma sor lu …Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 8 (fråze rifondowe).

Ratourneures

candjî
  1. i gn a nén co po s' abetchî : i magne avou l' dibout des lepes.

Parintaedje

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

Ratournaedjes

candjî
nouri èn oujhea
assaetchî èn oujhea
assaetchî, andoûler
magnî doucetmint del coine des lepes
schaver disk' a trover ene voenne di hoye
  •   Francès : creuser jusqu'à une veine de charbon (nén ratournåve direk e francès)
ataker èn ovraedje
rastroeti e cogne di betch li dbout d' èn usteye
  •   Francès : amincir en forme de bec l'extrémité d'une pièce
amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî
  •   Francès : faire entrer la pointe d'un outil dans un trou qu'on veut élargir ou fraiser (nén ratournåve direk e francès)
amoussî l' ponte d' èn usteye dvins on trô k' on vout-st alårdjî
s' abetchî
  •   Francès : prendre la becquée
hagnî å hanzin
si fé gleter l' minton
aponde

Pårticipe erirece

candjî
singulî pluriyal
omrin abetchî abetchîs
femrin abetcheye abetcheyes

abetchî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "abetchî".
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.

Addjectif

candjî
singulî pluriyal
omrin abetchî abetchîs
femrin padrî abetcheye abetcheyes
femrin padvant abetcheye abetcheyès

abetchî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. k' a stî andoûlé.