xherper
Loukîz a : « xherbiner »
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje vî francike * « skrepan » (greter, screper), avou rbetchfessaedje do R.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʃɛʀ.ˈpɛ/ /ʃɛːʀ.ˈpy/ Prononçaedje a radjouter (waitîz cial ådzo e hagnon «ortografeye») (betchfessî xh, halcrosse rîlêye)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃɛʀ.ˈpe/
- Ricepeures : xher·per
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | xherpêye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | xherpez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | xherpans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | xherpêynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | xherpêyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | xherpéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | xherpêye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | xherpé |
Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
xherper
- (v. sins coplemint) (mot d’ zolodjeye) greter al tere (tot djåzant d' ene biesse).
- (viebe å coplemint) trinner (les pîs).
- On-z a oyou xherper les pîs sol pavêye — Joseph Calozet, Li bracnî, p. 39 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) bouter fer.
- Fåt bén xherper po viker — Esther Baiwir, ALW 17 sol vicaedje sociå, p. 151 (fråze rifondowe).
- Ledjire come ene oronde, ele harkêye po ratraper l' fåtcheu ki s' pied vola e schåyant des keutes; come i xherpèt tos les deus — Joseph Calozet, Li bracnî, p. 31 (fråze rifondowe).
- apicî raddimint, prinde waeraxhmint avou les mwins.
- I xherpént, dandjreus, après m' boune dorêye — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- Et tchaekene tcherpi après l' tchå avou ses doets, et trimper des bokets d' pwin dins l' såce — Lucyin Mahin, Vera.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») råyî del yebe.
- Les mousleus alént xherper ås cawes-di-rnåd so les troufreyes — Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene (fråze rifondowe).
Sinonimeye
candjîbouter fer
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîSourdants
candjîEtimolodjeye: Sourdant:G217 p. 151, note di fén d' årtike l° 11 & 12 (2011)