swele

Walon (Rifondou)

Tayon-bodje patwès latén « secale » (minme sinse).

AFE :
- diferins prononçaedjes : /swɛl/ /swal/ /swɛj/ /swaj/ /swaːj/ /swan/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /swɛl/
Ricepeures : nén rcepåve

singulî	pluriyal
swele	sweles

swele omrin

(plante) dinrêye avou on longou strin et on ptit fén grin, ki vént bén dins les pôvès teres (såvlon et edjåjhe), ki l’ sincieus no, c’ est : Secale cereale.
- E l' Årdene, dinltins, on n' magnive ki do pwin di speate u do pwin d' swele.
- Avou li strin d' swele, on fjheut des toets et des tchetoeres.
- On seméve sovint do swele dins les trucreyes
- On dnéve do setch swele a respirer ås tchvås k' avént les brontches tcherdjeyes.
- On-z ecråxhive les coshets avou do swele — Motlî d’ Tchonveye (fråze rifondowe).
- I n' magnèt k' do pwin d' swele et des canadas — Motî d’ Djivet (fråze rifondowe).
- On fjheut des loyéns po loyî les djåbes avou do strin d' swele
- Li pwin d' swele est pus macasse kel pwin d' frumint — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- Po l' awousse, li fåtcheu esteut shuvou pa ses aidants ki rlevént l' djavea, el coûtchî so on loyén fwait avou do strin d' swele et î fé des djåbes — Georges Michel (fråze rifondowe).
- Nosse Batisse est d' bén måva pwel; l' oraedje d' ersè, ça frè co flaxhî les sweles (Georges Themelin).
- On ledjir vint caressive ses croles, coleur di swele bén meur — Henry Matterne (fråze rifondowe).
pwin fwait avou les grins di ç' plante la.
- I viként d' grayons et d' swele, si on pout apler ça s' nouri — Motî do Virwin (fråze rifondowe).

Li swele voet voltî s' mwaisse eraler u : i fåt kel swele vos voeye raler cwand vos l' avoz semé : I nel fåt nén rcatchî dtrop.
Li swele ès seme dins l' poussire, eyet l' grin dins les broûs : El fåt semer cwand i fwait setch.
fé pesteler l' swele påzès biesses : ancyinne tecnike ki replaecive li rôlaedje, po kel swele ki leve sitokele.
djus d' swele : peket.