Etimolodjeye

candjî

Do viebe « tuzer » avou l’ betchete « ra- » des viebes; çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) ratuze
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) ratuzez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) ratuzans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) ratuznut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) ratuzrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) ratuzéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ratuze
pårt. erirece (dj’ a, vos av) ratuzé
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

ratuzer

  1. (viebe å coplemint) tuzer mwints côps, po fé ene sacwè d' bén (sovint dins ene shûte di mots «tuzer et ratuzer»).
    • On a bea tuzer, ratuzer,
      Po s’ rissovni d’ çou k’ est passé,
      Li tins nos fwait piede li sovnanceJoseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.26, “Vîle air” (fråze rifondowe).
    • On-z a lomé l' novea calindrî li calindrî djulyin, pask' i fourit decidé pa Djule Cezår, mågré k' il a stî tuzé et ratuzé pa on lomé Sosigenes, èn asterloke ki vneut d'Alegzandreye Louis Baijot (fråze rifondowe).
    • Alez ! Dji vs lai ratuzer a çou k' dji vs a dit !…Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 41 (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) fé rawè el memwere.
    • On coporå Trazignî; Des ratchatchas sol cayé Ki lyi bårèt s' vizaedje, Ça m' ratuze, li låme el misse, Li grand flandrin pår djivisse Ki boerléve ses boignes messaedjes Sol bati… Sol bati, sol batijhea Lucyin Mahin.
    • Motoit s' ratuzèt i, divintrinnmint, l' aweye del blanc-mousseye vinowe po ls eplocter disconte do tetanosse u del kéntosse— David Blaude, Li Rantoele, l° 106 p. 7.
  3. (v. sins coplemint) tuzer al vude.
    • Cwand k' on n' a pupont d' ovraedje, i shonne k' on-z est tot seu et on s' mete a ratuzer tote li sinte djournêye José Schoovaerts (fråze rifondowe).
  4. (viebe å prono) :  Loukîz a : « si ratuzer »..

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
tuzer mwints côps, kécfeye a håre et hote
fé rawè el memwere