Etimolodjeye

candjî

Bodje « long », avou l’ betchete « ra- » di rindaedje des viebes et l’ cawete di codjowaedje « -i »

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) ralongui / ralonguixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) ralonguixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) ralonguixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) ralonguixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) ralonguirè / ralonguixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) ralonguixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ralonguixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av) ralongui
Ôtes codjowaedjes come prusti

ralongui (viebe å coplemint)

  1. rinde pus long.
    • Ralongui on meur, ene cote, li dossire.
    • Nos alans ralongui nosse djårdén avou l' boket d' paxhi k' on va rtourner. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    • Pol dicåce, on ranlonguirè l' tåve po les parints polu s' asshir a leu-z åjhe. Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    • Ele frént bén d' ralongui leus cotes : on lzî voet cåzu leu mizere.
    • Kî d' vos-ôtes pout, tot s' tracassant, ralongui s' vèye d'one rawète? Jean-Marie Lecomte, Evandjîle sint Djan (ratournaedje).
  2. mete ene sacwè d' aiwisse dins di l' amagnî pol dispexhi, end awè did pus
    • Ralongui l' sope, li cafè, li såce.
    • Ralongui l' coleur avou di l' ôle di lén.Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
    • Nos alans ralongui ene miete li cabolêye avou l' aiwe di bagadje k' est fene cråsse. Motî Gilliard (fråze rifondowe).

(v. sins coplemint)

  1. divni pus long.
    • Les djoûs ralonguixhnut.

Ratourneures

candjî
  1. ewou ki l' têre a stî ralonguîye avou des plantches : ås set cints diales, lon erî d' tot.
    • Èlle aveut mârié on-Amèrikin èt-z-aler viker véla èwou ç' qui l' têre a stî ralonguîye avou dès plantches. Chantal Denis, Quî ç' qu'a touwé J.F.K.?.
  2. Cwand on reve di kéconk k' il est moirt, on lî ralonguit l' veye di dijh ans.
Sinonimeye
candjî

Parintaedje

candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
rinde pus long
divni pus long
dispexhi, rateni
ewou ki l' têre est/a stî ralonguîye avou des plantches