gueryî
Etimolodjeye
candjîBodje « guere » avou l’ cawete di codjowaedje « -yî » des viebes
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɡɛʀ.i/ /ɡɛʀ.iː/ /ɡɛʀ.jiː/ Prononçaedje a radjouter
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɡɛʀ.jiː/ (waire u nén prononcî insi å 20inme sieke)
- Ricepeures : guer·yî
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | guereye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | gueryîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | guerians |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | guereynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | guereyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | gueryive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | guereye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | gueryî |
Ôtes codjowaedjes | come tcheryî |
gueryî (v. sins coplemint)
- (vî mot) fé l' guere.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (imådjreçmint) s' rapinser do tins del guere.
- Les vîs guerièt voltî d’ leu djonne tins — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Pu les anêyes corît ; on n' si sovna pus d' l' åbe,
Ca c' est a schipe si, d' tinzintins, la, tot gueriant
Åtoû do feu, on vî ou l' ôte endè rdjåzéve…
— Henri Simon, "Li rvindje di l' åbe" (fråze rifondowe).
- trimer timpesse.
- Sint Roch, come li savtî ki rene,
Guerive pa les tiers et les vås,
Di nosse miråcolieuse Årdene,
Po catchî ses poennes et ses mås— Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant III, Saint Roch (1926) (fråze rifondowe). - Si foidje ! Niyêye des vîs cpagnons,
Di s' pere et motoit d' ses tayons,
La ki guerive des eures etires,
Todi parey avou l' sorire
— Louis Lagauche, "L' inmant" (1947), p. 13 (fråze rifondowe).
- Sint Roch, come li savtî ki rene,
- (pus stroetmint) si margayî.
- amon lès colèbeûs, vos n’ètindez guèrî qu’ so lès colons — Motî Haust.
- on dit qu’èle si va marî, on ’nnè guèrèye tot-avå l' viyèdje — Motî Haust.
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- (esse cohigne cohagne) : si dispiter, si distchicoter, si garmeter, si forbate, simargayî
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- 1 :
- guèrî : — Henri Simon., — Louis Lagauche.
Sipårdaedje do mot
candjîRatournaedjes
candjîs' rapinser do tins del guere
- Francès : se rappeler de ses années de guerre (nén ratournåve direk e francès)
{{ratour|trimer timpesse | fr = travailler d’arrache-pied (fr)
gueryî
- Francès : se disputer (fr), se quereller (fr), se chamailler (fr)