grand

Loukîz eto : Grand.

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Tayon-bodje latén « grandis » (« grand », « vî »).

Prononçaedje candjî

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɡʀã/ /ɡʀɔ̃/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɡʀã/
Ricepeures : nén rcepåve

Addjectif candjî

	singulî	pluriyal
omrin	grand	grands
femrin atribut	grande	grandes
femrin epitete (todi padvant)	grande	grandès

grand omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)

hôt so pîs, so pates, so bodje.
- I s’ aveut acropou po såcler, et (…) ses djambes estént edoirmowes. I s’ tineut di totes ses foices a des grandès cawes di crompires. — Louis Remacle, Proses wallonnes, p. 86 (fråze rifondowe).
hôt et lådje, gros.
foirt sitindou.
- Totossu vite rintrêye, Påla fwait nosse briket ey elle espåme nosse grand terrasse. — D. Lionnet, (sourdant a recråxhî).
foirt rilomé.
- C’ esteut onk des pus grands scrijheus e walon.
vî assez, k’ a l’ ådje di råjhon.
- To n’ direus on grand grigneus djonne ki pîle et somadjî azeure po rén. — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
long.
- On grand laid vî ctoirdou bwès. — Louis Remacle (fråze rifondowe).
consecant(e), k’ on-z î tént foirt.
- C’ est ene sacwè d’ grand por mi, ki vos åyîxhe fwait vosse comunion.
- Les « Gott mit uns », « Allah akbar », « Au nom du Christ », ont trop sovint siervou a-z escourci les djins pol pus grand crime so cisse tere ci : li guere. — Paul-Henri Thomsin (fråze rifondowe).
- Li grand doû esteut poirté èn an, et deus po les près-parints.

Ratourneures candjî

a grand poenne : avou bråmint des rujhes.
vos åroz do grand doet : mancî èn efant di lyi mostrer l’ erî-doet stindou po l’ fé schoûter.
grand doû : doû avou candjmint d’ mousmint, disfinse di s’ amuzer, evnd.

Parintaedje candjî

Mots d’ aplacaedje candjî

femrins cmons nos, avou grand-
kimons nos d’ aplacaedje simpe.

Ortografeyes candjî

Divant 1900 :

gran : E184, E203

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

grand, grande : S0, S117
grond, gronde : GBau
grand : C8, E1, FO4 (a « grand »), FO94 (« a « grand » »), O4 (a « sètch’ron », evnd), O90, S0

E rfondou walon :

grand, grande : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes candjî

hôt so pîs

Inglès : tall ^(en)
Francès : grand ^(fr)

hôt et lådje ; Loukîz a : gros

Inglès : big ^(en)
Francès : grand ^(fr)

foirt rilomé

Inglès : great ^(en)
Francès : grand ^(fr)

k’ al’ ådje di n’ pus esse efant

Inglès : old ^(en)
Francès : grand ^(fr)

long

Inglès : long ^(en)
Francès : grand ^(fr)

consecant

Inglès : great ^(en)
Francès : important ^(fr)

Nén definixhant prezintoe candjî

grand (nén candjåve) (divant on no, omrin u femrin sins årtike)

dins ene fråze di noyaedje, vout dire « nén bråmint do, nén bråmint del, nén bråmint des ».
- On n’ a nén grand ovraedje di ces djoû ci.
- I n’ fåt nén grand tins.
- Gn aveut nén grand djin a l’ etermint.
- I n’ pasreut dedja grand matons : li pés est tot deur : li mamite est trop viye. — Sintake do walon del Gléjhe (fråze rifondowe).
- N aveut nén grand tchoi sol dicåce.
- E l’ plaece di dvant, pavêye di belès schayes lujhantes come do mårbe, i gn a nén grand meube : ene ronde tåve, ene dresse, on lét dvant l’ finiesse ey ene sitouve inte li dresse et l’ lét — Gérard Baudrez, divins Veye di tchén p. 7 (fråze rifondowe).
dins ene fråze di djhaedje.
- Il est grand tins.
- Gn a-t i grand devôcion a fé do botchî ? — Sintake do walon del Gléjhe (fråze rifondowe).
- N aveut i grand djin a l’ etermint ?

Mots d’ aplacaedje candjî

Sinonimeye candjî

(fråze di noyaedje): nén bråmint do, nén bråmint del, nén bråmint des
(fråze di djhaedje): waire di, pô di

Ratournaedjes candjî

nén bråmint di

Francès : pas grand ^(fr) (monde)

Francès candjî

Addjectif candjî

	singulî	pluriyal
omrin	grand	grands
femrin	grande	grandes

grand omrin

grand (mot scrît eyet prononcî e francès come e walon)