timpesse
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « tempesta » (minme sinse); l' adviebe riprezinte on stindaedje do sinse do mwaisse mot.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /tɛ̃.ˈpɛs/
- (pa rfrancijhaedje) /tɛ̃.ˈpɛt/ /tã.ˈpɛt/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tɛ̃.ˈpɛs/ (minme prononçaedje pattavå)
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : tim·pesse
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
timpesse | timpesses |
timpesse omrin et femrin (djinre diferin do sfwait mot e francès)
- (mot d’ meteyo) grande air, ki råye les åbes, et stårer les bateas el mer.
- On timpesse a flaxhî tos les grins; s' a-t i råyî des gros åbes. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Des rôlants, c' est des grossès waxhes k' i gn a dins l' mer ou les grandès basses cwand c' est timpesse.
- Leye todi rider so ti schåfe les timpesses eyet les wagues vinowes d' ôte pårt, saiss. — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Et l' timpesse et l' tonire l' ont djondou co traze feyes, Sins måy lyi fé ene acseure. — Henri Simon (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) rascråwe k' abroke d' on plin côp (guere, evnd).
- Mins l' apetit des grands k' on n' pout måy ripaxhî El timpesse ki shofléve, evoya Djule Cezår Po ravadjî ses bwès, ses campagnes, ses paxhis Et pårti ses ritchesses inte des mådits sôdårds. — Louis Lagauche (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjîn' a nou timpesse ki n' vegne a pont
Parintaedje
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S117
Ratournaedjes
candjîfoirt vint
- Arabe : عاصفة (ar) = عَاصِفة = 3âçifa
- Arabe marokin : عجاجة (ary) = 3jaja, عجاج (ary) = 3jaj pluriyal
- Almand : Sturm (de)
- Inglès : storm (en), tempest (en)
- Espagnol : tempestad (es)
- Francès : tempête (fr)
- Neyerlandès : storm (nl)
- Kimon amazir marokin : ⴰⵊⴰⵡⵡⵓ (zgh) = ajawwo; ⵉⵊⴰⵡⵡⵏ (zgh) = ijawwen pluriyal
Adviebe
candjîtimpesse (nén candjåve)
- d' ene manire k' i gn a bråmint des sacwès k' on ndè cåze.
- Et nos avans des libertés timpesse; Vola pocwè k' nos estans firs d' esse Walons. — Théophile Bovy, Li Tchant dès Walons (fråze rifondowe).
- d' ene foite manire.
- Il ovrèt timpesse.
- Li Signeur a rbeni m' mwaisse timpesse; vo l' la divnou on grand Monsieu. — Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje).
- Si seu toirt, ci fourit d' aler souner a messe Dabôrd k' a Betleyem, les Djwifs saetchént timpesse So tot çki s' aprepyive del båzlike do Noyé. — Lucyin Mahin.
- foirt radmint.
- Les anêyes endè vont timpesse. — Motî Haust (fråze rifondowe).
Sinonimeye
candjîbråmint, toplin, a rlaye, toplin, a make, a crever, pår, totevoye; Loukîz a : «Motyince:grande cwantité/walon»
Sipårdaedje do mot
candjîRatournaedjes
candjîe grande cwantité Loukîz a : Motyince:grande cwantité/walon
- Francès : en pagaille (fr), en masse (fr), à foison (fr), à profusion (fr)
Waitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike timpesse so Wikipedia