Etimolodjeye

candjî

Do viebe « shofler », avou l’ cawete « -ete »

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
shoflete shofletes

shoflete femrin

  1. (ahesse di manaedje) usteye di måjhone, u d' marixhå, fwait d' on cur, di deus manikes, et d' ene pitite buzete, po shofler sol feu po l' resprinde; divinltins, djusse ene longowe buzete di fier k' on shofléve divins.
    • Il avént ene shoflete et i sprouflént sol feu come des tchvås.
    • Li feu s' distind mågré l' shoflete Pierre-Joseph Dosimont (fråze rifondowe).
  2. (mot d’ djeu) tube po hiner des boletes (di papî, evnd) å lon, tot shoflant dvins.
    • Dinltins, les gaméns djouwént avou des shofletes.
  Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
  1. (stindaedje) :
    a) vî fizik a poure. F. tromblon, arquebuse.
    b) fizik.
    • Pus, e tapant so ses spales ene grosse camizole di vroû»l, po catchî l' shoflete dismontêye, il aveut ndalè sins moufter Georges Pècheur (fråze rifondowe). F. fusil, carabine.
    c) tchedje di plonk di ces fiziks la.
    d) côp d' fizik.
    e) tchén do fizik.
  2. craeye pa wice ki l' air shofele. rl a: shofleure.
    F. courant d'air, interstice.
  3. bouyote ki s' fwait so ene sitindêye bén plate. rl a: shofleure.
    • Vos av' leyî des shofletes dins vosse tapisreye.
    • I n a des shofletes dins l' plafonaedje, dins l' coleur, e vierni Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
    F. soufflure.
  4. bouyote ki s' fwait dins ene sacwè ki cût (pwin, froumadje, veule).
  5. bouyote ki s' fwait so ene tchambrayair, si li pneu est crevådé.
  6. shoflete so ene artere : bouye ki s' fwait so ene artere, et ki risse di schirer. rl a: anevrisse.
  7. (mot d' acleveu, d' årtisse) bouyote ki s' fwait ezès djonteures, et ki n' fwait nén cleper, copurade ezès djerets des vîs tchvås, divant li djno des vatches.
    • Nosse tchivå a-st atrapé des shofletes.
    F. molette, vessigon, épanchement articulaire.
  8. bouyote ki s' fwait dizo l' pea e des plaeces cafroyeyes, u broû»lêyes.
    • Dj' a ene shoflete a m' doet d' awè poirté ås boteas.
    rl a: clotchete, bouyete.
    F. cloque, ampoule, hygroma. Il a des shofletes padzo ses bresses : i n' vout nén bouter, c' est on nawe. Franwal: ahåyant po: il a un poil dans la main.
  9. boûslaedje. F. boursouflure. on vizaedje a shofletes : ene figueure gonflêye.
    • Dispus k' i prind del cortizone, il atrape on vizaedje a shofletes.
    F. un visage bouffi.

Ratourneures

candjî
  1. mashales a shofletes : grossès mashales.
  2. betch a shoflete : betch a picete.
  3. masseur Mareye Shoflete : traitaedje po ene feme saligote ki shofele li seke des omes.
    F. suceuse.

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
usteye po rfé aler l' feu
usteye po hiner des boletes