schavêye

Walon (Rifondou)

Ordinairmint	Dirî cossoune s’ on prononce /sk/
schavêye	eschavêye

• 
  schavêye (voye) a Belfontinne-e-l'-Årdene
• 
  Schavêye di Han (ancyin lét d' l' Aiwe di Lesse)
• 
  tere schavêye pa on rouwåd (Marok)

Etimolodjeye

Do viebe « schaver » avou l’ cawete « -êye ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes :
    • /ha.ˈvɛːj/  ^{aschoûtez lu} /ha.ˈve/ /ʃa.ˈve/ /ʃa.ˈvɛːj/ /ʃa.ˈvej/ /ska.ˈvej/ (betchfessî sch)
    • (forcoridjaedje ch => tch) /t͡ʃa.ˈvɛːj/ /t͡ʃa.ˈvɘj/  ^{aschoûtez lu}
    • (pa fondaedje do H prumrece lidjwès dins l' motlî des houyires) /a.ˈvej/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ska.ˈvɛːj/
• Ricepeures : scha·vêye

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	schavé	schavés
femrin	schavêye	schavêyes

schavêye femrin

1. femrin pårticipe erirece (fok dins ene fråze al vwès passive), do viebe : «schaver».
   • Li fosse a bénrade yeu stî schavêye.

Ratournaedjes

schavêye

• Francès : creusée ^(fr)

Sustantif

singulî	pluriyal
schavêye	schavêyes

schavêye femrin

1. (mot des voyes et tchmins) voye k' on a trawé on tiene po l' fé passer.
   • L' atelêye est ramanowe e l' schavêye — Motî Haust (fråze rifondowe)..
   • Dji so coboye a l' Ouwess do Condroz;
     Dji so-st on pôve coboy,
     Et pattavå les voyes,
     Ttossu rade k' el vint d' bijhe, dins les schavêyes, les tidjes,
     Dji pedale come on sot — André Gauditiaubois, tchanté pa William Dunker (fråze rifondowe).
   • C' esteut onk di ces omes k' on veyeut davance, li bezaece so les rins, cori les tidjes et les schavêyes do Condroz — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
   • A dj’ vèyu ?
     Nos stindéyes di vèt’, au mwès d’ maîy,
     Nos pachis cafloris, avou l’ bon timps,
     Nos stindéyes di scaugnes d’oûs d’ l’èsté.
     Nos pawas dins lès chavéyes
     — Jacques Desmet, Dêrènes bates, Mélin, 2014.
2. voye, voylete foyeye pask' il î court bråmint d' aiwe, et k' il î fwait berdouyeus.
   • I fwait sovint yôrd dins les schavêyes.
3. (djeyolodjeye) vå avou ses boirds come on U, schavé pa ene aiwe, u fwait på ployaedje djeyolodjike.
   • Didins t' vijhnåve di bwès, di tienes et di schavêyes,
     El trisse moirt comeléve des tchås totes cotrawêyes — José Schoovaerts, ratournant w;Victor Hugo (fråze rifondowe).
4. plaece d' ene aiwe a setch.
5. (mot d’ houyeu) lårdjeur d' ene voye k' on rsaetchive li tcherbon divant del bwejhler.
6. (pa stindaedje do sinse) lårdjeur inte les deus rîlêyes di stançons.
   • Dins les mwais teréns, on n' prind ki des schavêyes d' on mete — Motlî Van Calsteren sol houyreye (fråze rifondowe).

Parintaedje

schaver; Loukîz a : « schaver »

Sinonimeye

• (voylete foyeye pask' il î court bråmint d' aiwe): schavea
• (ancyin lét d' ene aiwe k' a moussî dins tere e payis d' castinne): setch vå / setche vå.

Sipårdaedje do mot

les cognes a vey avou l' houyreye s' ont dvou spåde so tot l' walon a pårti del disfondowe d' après Lidje.

Ortografeyes

Divant 1900 :

• havaie : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• hyavée : E145
• havée : E212b
• chavêye : O2, S117
• èscavéye : O4
• scavéye : O0
• havêye : E1, E34
• (è)scavéye : O90
• chavéye : C1, C8, C13, O0

E rfondou walon :

• schavêye : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : O3, S0

Ratournaedjes

sinse do mot k' est ratourné

• Inglès : steep-sided road
• Francès : route, ruelle encaissée (nén ratournåve direk e francès)

vå avou ses boirds fijhant on U

• Francès : vallée en U, synclinal ^(fr), vallée synclinale

• F. lit desséché.

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Sustantif

schavêye femrin

1. (mot d' houyeu) avançmint schavé dins ene taeye so on djoû.
   • Les béles, å toet, shuvnut l' inclinåjhon, marcant les havêyes, erloyeyes dins l' ôte sinse pa les sclimbes — Firmin Callaert (fråze rifondowe).

Etimolodjeye : minme mot ki "schavêye",