salåde
Etimolodjeye
candjîCalcaedje do francès « salade » (minme sinse), lu-minme di l' bodje occitan « salada » (salêye), do tayon-bodje latén « sal » (sé).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sa.ˈlɔːt/ /sa.ˈlaːt/ /sa.ˈloːt/ /sa.ˈlat/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sa.ˈlɔːt/
- Ricepeures : sa·låde
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
salåde | salådes |
salåde femrin
- (verdeure) sôre di verdeure avou des lådjès vetès foyes, ki l’ sincieus no, c’ est : Lactuca sativa.
- Tot s’ divizant d’ traze a catoize,
Ele cwitèt l’ martchî londjinnmint,
Tinant, tchaeke, ene reuze e leus mwins,
Plinne di salådes et di ramonasses. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Les deux djas’resses», p.121 (fråze rifondowe). - So ç’ tins la, li feume aléve fouyer èt sarcler lès mwêchès-ièbes intèr lès-êrèyes di salôdes divins l’ corti. Mês nin po lontins : èle rintréve po fé one jate di cafè, sièrvou avou one pitite gote di blanc pèkèt, deûs nicnacs èt one tchike ôs-èfants po rinde do bon corèdje pol deûzime tchèrèye. — Fernand Barvaux, Li fènâ mwès do bon vî tins, Singuliers, 1-2009.
- I vos fåt sgoter l' salåde — Motî d’ Cerfontinne, a « sgoter » (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Tot s’ divizant d’ traze a catoize,
- (plante) pixhelét, {{sla|
- Vos m' iroz cweri kékes salådes dins l' hourlea.
- ôte sôte di vete plante di corti, ki s' magne crowe.
- (mot d’ coujhnåjhe) maxhaedje di crowès verdeures.
- Vouss co del salåde di tomates ?
- tchôd amagnî avou des verdeures ey ene såce å lård.
- Dji vôreu tant rmindjî ene salåde di poreas.
- (mot d’ militaire) batreye avou toplin des moirts.
- Vos sovnoz vs bén, Linåd, m’ tcher camaeråde
Do fameus tins do grand Napoleyon,
Ki nos rivnéns tot stourdis del salåde
Ki les Cozakes nos dnît a côps d’ canon ? — Charles Duvivier de Streel, dins Li pantalon trawé (fråze rifondowe).
- Vos sovnoz vs bén, Linåd, m’ tcher camaeråde
- (imådjreçmint) maxhisse di sacwès ramexhnêyes.
- Evôye, mu dis-dje ! Et, sins crankî,
Dju v's ènn' afait 'ne fameûse salåde. — Martin Lejeune.
- Evôye, mu dis-dje ! Et, sins crankî,
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- (maxhaedjes di crowès verdeures) : macedwene
- (tchôde salåde) : djote, djotreye, porêye, djårdinêye, stouvêye, ratatouye
Dizotrins mots
candjîorayes di live, doûcete, andive, cabuzete
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : O4
Ratournaedjes
candjîverdeure ås lådjès vetès foyes, Lactuca sativa
- Arabe : خسّ (ar) = خَسّ = khass
- Arabe marokin : خس (ary) = khes
- Almand : Lattiche (de)
- Inglès : lettuce (en)
- Espagnol : lechuga (es)
- Finwès : salaatit (fi)
- Francès : laitue (fr)
- Djaponès : アキノノゲシ属 (ja)
- Corêyin : 왕고들빼기속 (ko)
- Litwanyin : salota (lt)
- Neyerlandès : sla (fr), kropsla (fr), snijsla (fr)
- Portuguès : lactuca (pt)
- Suwedwès : sallatsläktet (sv)
frisse amagnî ås crowès verdeures
maxhisse
- Francès : mosaïque (fr), assemblement (fr), assortiment (fr)
Waitîz eto
candjî- Lijhoz l’ årtike salåde (discramiaedje) so Wikipedia
- Lijhoz l’ årtike salåde ordinaire so Wikipedia
- Lijhoz l’ årtike vete salåde so Wikipedia