faleur

Walon (Rifondou)

Tayon-bodje latén « fallere » (fali, manker), avou l’ cawete di codjowaedje « -eur » des viebes.

esse oblidjî d’ aveur.
- I fåt des cayets d’ bwès po-z esprinde li feu.
- I m’ fåt ene novele cote.
- On-z årè bea préjhî l’ borgogne
  Ou tos les ôtes véns ki vnèt d' ôte pårt;
  Li gosse etrindjir mi cafogne,
  Ossu c' n'est nén çoula k' i m' fåt. — Louis Lagauche, "L' inmant", (1947), Li briyolet, Tchanson d’on vî Hutwès, p. 143 (fråze rifondowe).
(aidant viebe) esse oblidjî di, diveur (s’ eploye sovint avou on prono d’ djin).
- I m’ a falou cori evoye.
- El fåt aler rcweri.
- I nel fåt nén leyî tot seu.
Fåt i esse biesse d’ aveur sitî fé ça ! : sclameure po onk k’ a fwait ene biestreye.
s’ endè faleur : manker.
- I s’ end a falou d’ pôk ki ça n’ arivaxhe.
- I s’ endè fåt d’ bråmint.

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

faleur après (ene sacwè) : faleur aler cweri.
- Et les mitchots k’ faleut après — Simon li scrinî (fråze rifondowe).
fåt bén : on-z est (cåzu) oblidjî.
Loukîz a: fåt-bén.
c’ est do "pask’ i fåt bén" : åk k’ on fwait (må) pask’ on est oblidjî.
Loukîz a: corwêye.
I fåt bén tot : dijhêye ki mostere:
1. k’ ene sacwè est lon d’ esse bén fwaite.
2. k’ ene djin est co bén fayeye u disbåtcheye. F. pas brillant.
i n’ fåt k’ on côp u : i n’ fåt ki (di) + viebe : dijhêye po cåzer d’ on ptit risse, d’ ene pitite astcheyance, mins ki pout cwandminme avni.
- I n’ fåt k’ ene vatche intrer dins l’ corti po pitrouyî totafwait.
- I n’ fåt k’ d’ fote ene aloumete.
Loukîz a: sufi. F. il suffit de, il y un petit risque, une probabilité que.
i fåt çk’ i fåt : dijhêye cwand on î va on pô roed. Franwal: ahåyant po: "la fin justifie les moyens".

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

esse oblidjî d’ aveur