Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye candjî

Aplacaedje di : aveur + mezåjhe.

Vierbire candjî

aveur mezåjhe (si codjowe avou aveur)

  1. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») diveur di tote foice awè (ene sacwè).
    • N’ avoz mezåjhe di rén ?
    • Avoz mezåjhe d’ on côp d’ mwin ?
    • K’ av mezåjhe di raconter çoula a tolmonde ! Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
    • Ele vis anoye ene eure avou ses boignes messaedjes;
      K' a dju mezåjhe di cnoxhe ses afwaires di manaedje?André Delchef, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «Li galant de l'siervante», p.6 (fråze rifondowe).
    • N’ av nén mezåjhe di kéke sånî, d’ on tåvlî al djote ou d’ on trepî. Simon li scrinî (fråze rifondowe).
    • On n’ ava pus mezåjhe do ratinde bijhe ou vint po fé tourner les aiyes di nos pus gros moléns. Joseph Kinable (fråze rifondowe).
  2. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») diveur di tote foice awè (ene sakî) a costé d’ lu.
    • Dj’ a mezåjhe di lu po tni l’ plantche.
    • On n’ sait nén d’ kî k’ on pout aveur mezåjhe. Motî Scius (fråze rifondowe).
    • Por vos, dji n’ so k’ on rnåd fén parey a cint meye ôtes rinåds ; mins si vos m’ acmoirdoz, nos årans mezåjhe onk l’ ôte ; por mi, i gn årè k’ onk come vos tt avå l’ monde ; or vos, i gn årè k’ onk come mi ttavå l’ monde. Lorint Hendschel, ratournant A. de Saint-Exupéry.
  3. (v. å nén dit coplemint) aveur målåjhey viker, d’ esse pôve.
    • N’ åyoz nén pawe di dner a ces djins la : il ont mezåjhe.
  4. (v. sins djin) dins l’ ratourneure : (g)n a mezåjhe di : mostere ki çou ki va shuve est oblidjî.
    • Gn a mezåjhe di vosse sicret « root » po-z aberweter ç’ programe cial. Jean Cayron.

Ratourneures candjî

  1. Il a todi mezåjhe di tot : i lyi fåt tot çou k’ i voet ki les ôtes ont.
  2. i nd a foirt mezåjhe : il a dandjî d’ çoula di tote foice.
  3. Gn a nén mezåjhe di les tchoezi : end a tant k’ on vout (des sacwès, des djins k’ i vos fåt)
  4. Dj’ a mezåjhe ôte pårt : On-z a dandjî d’ mi ôte pårt.

Sinonimeye candjî

Sipårdaedje do mot candjî

w. do Levant

Ratournaedjes candjî

diveur di tote foice awè
esse foirt pôve
viebe sins djin ki mostere ki çou ki va shuve est oblidjî