fali
Walon (Rifondou)
candjî
Si vos avoz des cnoxhances sol sudjet, vos nos ploz aidî tot rtchôcant des dnêyes so l’ årtike : clitchîz sol boton « candjî » po radjouter des infôrmåcions.
Etimolodjeye 1 candjî
fali 1 (codjowaedje) [v.s.c.] flåwi. Dj' a l' cour ki falixh. Dj' avans dmoré cénk eures dins l' Muzêye Pouchkine sins fali — Émile Pècheur (fråze rifondowe). On dit eto: fwebli. F. faiblir, défaillir.
- I fåt qu’on l’åye al tére ! C’è-st-å toûr dès cougnêyes :
èles l’ataquèt po l’ pîd. Li bwès, deûr come dè fiér,
tint bon conte lès-ac’seûres dès hagnantès-ustèyes.
Li brès′ dès-omes falih ; mins, so l’ timps qu’onk si r’hape,
in-aute riprind l’ovrèdje.
— Henri Simon.
- I fåt qu’on l’åye al tére ! C’è-st-å toûr dès cougnêyes :
fali des bresses : aveur les bresses ki s' edoirmèt, di dmorer sins bodjî.
| fali, faleye [addj., purade padvant] nåjhi, nåjheye. Il est fali, li pôve gamén. F. fatigué.
Parinteye:
Etimolodjeye 2 candjî
Do viebe latén fallere (én nén fé).
Viebe candjî
fali v. disfoirci
- eployî fok dizo l' codjowa falou (pårticipe erirece do viebe ), manké di.
- Dj' a falou lyi mete mi pougn e plin mouzon; i m' mankéve dijh bons cintimetes po-z awè l' bresse long assez.
Ratournaedjes candjî
Etimolodjeye 3 candjî
S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « fali », el pout stitchî vaici.
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal |
|---|---|
| fali | falis |
fali omrin
- falijhe (meur di pire).
- Ene sakêye potêye di fleurs
Ki l’ efant dessine asteure
Si s’ live di coloriaedje
Mi rapinse, li låme å keur,
Li hierdî des Rodjès Hôteurs
Ki croyleut ses dessinaedjes
Sol fali… Sol fali, sol falijhea. — Lucyin Mahin.
- Ene sakêye potêye di fleurs
- scotaedje des coûtches di rotches, ådvins des crosse daegnrece, ki dene come on meur ci rotche dizotrin.
- Les seyisses sont les pus courants dins les payis ki sont s’ les boirds des plakes, eyou çki l’ pression est l’ pus foite ; come el cingue di feu do Pacifike, avou l’ fali d’ Californeye. — Louis Baijot.
Ortografeyes candjî
I gn a co rén dins ci hagnon ci, mins si vos irîz rnaxhî dins des ôtes motîs, et trover l’ mot « fali », riherez ciddé li scrijha do mot ki vos î avoz trové, et l’ rahouca do motî el Djivêye des motîs do walon.