cråne
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje latén « cranium », lu-minme do vî grek « κρανίον » (kraníon) (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kʀɔːn/ Prononçaedje a radjouter
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kʀɔːn/
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
cråne | crånes |
cråne omrin
- (antomeye) plats oxheas do dzeu del tiesse.
- Il a l’ cråne solide.
- (pa stindaedje do sinse) tiesse.
- Dj’ a må m’ cråne.
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîplats oxheas do dzeu del tiesse
Etimolodjeye 2
candjîCalcaedje do flamind « kraan » (minme sinse)
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /kʀɔːn/ /kʀoːn/ /kʀaːn/ /kʀãn/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /kʀɔːn/
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
cråne | crånes |
cråne femrin
- sôre di crombe taessale, avou ene broke k’ on distoûne pu rserer, po prinde ene pitite cwantité d’ likide d’ on tonea.
- L’ efant, rivnant del cåve, tot sbaré :
— Man, man, gn a… gn a…
Li mame, dismontêye :
— Tchante lu si t’ nel sais dire !
L’ efant, tot tchantant podbon :
— Gn a l’ cråne (do tonea d’ bire) k’ a låtchî ! — Lucyin Mahin, ramexhnaedje.
- L’ efant, rivnant del cåve, tot sbaré :
- robinet (d’ keuve) d’ ene fontinne, del coujhene, d’ ene candjlete.
- (pus stroetmint) aiwî avou on robinet metowe dins les viyaedjes el prumire mitan do 20inme sieke, po raprotchî l’ aiwe des djins, ki dvant, divént aler poujhî å lavoe u dins on batch.
- Les cråne ont stî rsaetcheyes evoye cwand on-z a metou l’ aiwe dins totes les måjhons.
Ratourneures
candjî- Al Cråne : no d’ ene plaece di Nandrin.
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- cran.ne : ?
Ratournaedjes
candjîrobinet
- Catalan : aixeta (ca)
- Tcheke : kohout (cs), kohoutek (cs)
- Daenwès : vandhane (da)
- Almand : Hahn (de), Kran (de), Zapfen (de), Spund (de)
- Inglès : tap (en), faucet (en)
- Esperanto : krano (eo)
- Espagnol : grifo (es), llave (es), canilla (es)
- Estonyin : kraan (et)
- Finwès : hana (fi)
- Francès : robinet (fr)
- Ebreu : ברז (he)
- Hongrwès : csap (hu), vízcsap (hu)
- Itålyin : rubinetto (it)
- Litwanyin : čiaupas (lt)
- Macedonyin : славина (mk), чешма (mk)
- Neyerlandès : kraan (nl)
- Norvedjin : kran (no)
- Polonès : kran (pl), zawór (pl), kurek (pl)
- Portuguès : torneira (pt)
- Rûsse : кран (ru)
- Slovinne : pipa (sl)
- Suwedwès : kran (sv)
- Swahili : mfereji (sw)
aiwî
- Francès : borne-fontaine (fr)
Etimolodjeye 3
candjîCalcaedje di l’ addjectif francès « crâne ».
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | cråne | crånes |
femrin padrî | cråne | crånes |
femrin padvant | cråne | crånès |
cråne (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- hardi, ki cache mizere, ki s’ bate voltî.
- Ti n’ es nén si cråne ki tel fwais. — Motî Rmåke li vî, 1839 (fråze rifondowe).
- E ç’ tins la, les djonnes omes n’ årént djamåy oizou
Fé l’ djudja come asteur. Adon les crånes blancs-betchs
Ni vnént nén dviè nozôtes, neni c’ esteut trop lon. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.101, “Pâhûlisté” (fråze rifondowe).
Ortografeyes
candjîRatournaedjes
candjîcråne
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin et femrin |
cråne | crånes |
cråne omrin et femrin
- sustantivaedje di l’ addjectif.
- Vla on payizan k’ est on cråne. — Motî Forir (fråze rifondowe).
Etimolodjeye 4
candjîCalcaedje avou rcandjaedje di sinse di l’ addjectif francès « crâne » (hardi, franc).
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | cråne | crånes |
femrin padrî | cråne | crånes |
femrin padvant | cråne | crånès |
cråne (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- bon, bon ådla.
- Vola do cråne peket.
- Å seur, ça, c’ est des crånès fiesses. Et k’ i n’ a nén ene feyaene a lzî rprotchî. — Joseph Dufrane.
- Il a yeu on cråne côp d’ pougn. — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- vormint bén, plaijhant.
- — Comint k’ c’ esteut leu shijhe ?
— C’ esteut cråne !
- — Comint k’ c’ esteut leu shijhe ?
- adroet, ki fé bén s’ dag.
- On cråne ovrî. — Motî Haust.
- grandiveus(e).
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Ratourneures
candjî- cråne tins : bon moumint.
- cråne idêye : boune idêye.
- Cråne idêye, la, di xhufler des årguedinnes, tot codant ås fenès ceréjhes. — Auguste Laloux.
- end aveur fwait des crånes : aveur fwait d’ belès biestreyes.
- Alez ci-la ! i nd a fwait des crånes ! — Motî Haust (fråze rifondowe).
- fé l’ cråne
Sinonimeye
candjîParintaedje
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîcråne idêye
- Francès : génial, excellente idée
end aveur fwait des crånes
- Francès : en avoir fait de belles (bêtises)
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin et femrin |
cråne | crånes |
cråne omrin et femrin
- sustantivaedje di l’ addjectif, grandiveus(e).
- Ouy po fé l’ cråne, les troes cwårts di nosse pitite patreye vos pårlèt franskiyon. — Jean-Joseph Dehin.
- I fjheu l’ cråne, mins cwand vna å côp a feri, i fjha l’ couyon. — Motî Forir (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjîcråne
- Francès : prétentieux (fr)/prétentieuse (fr), orgueilleux (fr)/orgueilleuse (fr), vaniteux (fr)/vaniteuse (fr)