xhiltant
Etimolodjeye
candjîDo viebe « xhilter » avou l’ cawete « -ant ».
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʃil.ˈtã/ /ʃiːy.ˈtã/ /hil.ˈtã/ /hiːy.ˈtã/ (betchfessî xh)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃil.ˈtã/
- Ricepeures : xhil·tant
Pårticipe prezintrece
candjîxhiltant (nén candjåve)
- pårticipe prezintrece do viebe « xhilter ».
- I saye di nos fé vni e xhiltant avou l' sounete di s' velo.
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | xhiltant | xhiltants |
femrin padrî | xhiltante | xhiltantes |
femrin padvant | xhiltante | xhiltantès |
xhiltant omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- ki s' kitchoke tot fjhant on brut d' xhilete.
- Dji vou del xhiltante manoye.
- Il årè on xhiltant patår al djaive — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (imådjreçmint) ki xhiltêye a l' oraye.
- La on xhiltant resploe — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Come tos les fis d' ovrî k' ont stou aclevés e nosse xhiltant patwès, il inme ci-voci come li purnale di ses ouys, pår dispoy li djoû k' i sinta ki l' Muze l' aduzéve di ses aiyes et lyi sussinéve des sacwès ki rmouwént s' cour di tuzeu — Prosper Libert (fråze rifondowe).
- Mi cour tocta come on xhiltant tchant d' clokes
Ki trûle sol tere les pieles di cariyon— Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 111 (fråze rifondowe).
- ki dene del djoye, k' on-z a bon di rwaitî, foirt bon.
- L' ekipe do Barça nos a mostré si xhiltant djeu des grands djoûs.
- Mi dji di k' vosse Moustafa, c' est on xhiltant sudjet.
- Did la, li xhiltante idêye da l' Ive Påket, d' ahoukî les politikîs åzès soçnaedjes di Djiblou, des soçnaedjes pår e walon, come di djusse — Lucyin Mahin.
- k' est todi gaiy, po èn ome.
- Ké xhiltant diåle, mi-n ome ! — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- foirt froed(e).
- Gn a co yeu ene xhiltante djalêye — Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
- toctant.
- A panea, les deus mwins djondowes,
Sayant d' î mete tote si atincion,
Li loukeure å cir come pierdowe
Et l' cour xhiltant, li ptit efant,
Gruzene måfwaitmint l' priyire
Ki s' mame lyi gruzene mot pa mot. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.145, « L’èfant prèye » (fråze rifondowe).
- A panea, les deus mwins djondowes,
Mots d’ aplacaedje
candjî- fé xhiltant : djaler foirt, fé foirt froed.
Sinonimeye
candjîfoirt (froed, djalêye)
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîk' on-z inme bén Loukîz a : clapant
- Francès : remarquable (fr), formidable (fr), génial (fr), sensationnel (fr), épatant (fr), fameux (fr)
Adviebe
candjîxhiltant omrin (addjectifs-adviebes prindant on femrin, mins nén l' pluriyal)
- dins l’ ratourneure : xhiltant noû, xhiltante nouve: tot noû, tote nouve.
- Il est abiyî tot xhiltant noû — Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
- I s' a atchté ene moto xhiltante nouve.
Sinonimeye
candjîRatournaedjes
candjîxhiltant noû
- Francès : flambant neuf (fr)
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | xhiltant | xhiltants |
femrin | xhiltante | xhiltantes |
xhiltant omrin
- (camaerådreçmint) djoyeus ome, mins ene miete sot.
- C' est on xhiltant, et toursiveus avou ça — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- C' end est dedja des xhiltants, les Namurwès: fote li curé å mitan d' on parey xhiltant — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- Loukîz a : « xhiltante ».